100 χρόνια λειτουργίας, δράσεις και επετειακές συνέργειες.
Δήμητρα Κ. Φραγκούλη
MSc Κοινωνική Ανθρωπολόγος -Συγγραφέας
Προϊσταμένη τμ. Εκθέσεων-Επικοινωνίας και Εκπαίδευσης
Μουσείο Νεότερου Ελληνικού Πολιτισμού
Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού
Το Μουσείο Νεότερου Ελληνικού Πολιτισμού, συστάθηκε το 1918 με την επωνυμία Μουσείον Ελληνικών Χειροτεχνημάτων και στεγάστηκε στο Τζαμί Τζισδαράκη, στο Μοναστηράκι ανταποκρινόμενο στις ιδεολογικές στοχεύσεις και αναζητήσεις της εποχής.
Κατά τη διάρκεια του πολέμου το Μουσείο έκλεισε για να γιορτάσει ξανά τα θυρανοίξιά του τη δεκαετία του 1950 εναρμονισμένο πλήρως στις πεποιθήσεις δράσεις και συλλεκτικές πολιτικές της συγκεκριμένης χρονολογικής περιόδου: Οι συλλογές του μεγάλωσαν πολύ, με ενδύματα, κοσμήματα, κεντήματα, υφαντά, κεραμικά και ξυλόγλυπτα 1 .ενώ από το - 1973 όπου το Μουσείο βρίσκει νέα στέγη στο κτήριο της οδού Κυδαθηναίων 17- η έκθεσή του διανθίζεται με πολλές δραστηριότητες μεταξύ των οποίων εκπαιδευτικά προγράμματα, διαλέξεις συνέδρια, ερευνητικές αποστολές και εκδόσεις.
Το Μουσείο Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης, όπως ονομαζόταν από το 1959 έως και τις αρχές του 2018, εξελίχθηκε σταδιακά στο πέρασμα των χρόνων σε σημείο αναφοράς, με τις πολύπλευρες δράσεις του και τα κτίσματά του να αποτελούν νησίδες πολιτισμού στην ευρύτερη περιοχή της Πλάκας.
Τα αντικείμενα πλέον αποκτούν “ταυτότητα” καθώς συνοδεύονται και από στοιχεία του άυλου πολιτισμού όπως προφορικές μαρτυρίες δίνοντας μιας πιο ολοκληρωμένη εικόνα του τρόπου ζωής και φέρνοντας σταδιακά τον άνθρωπο στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος. Ένα νέο όνομα για το Μουσείο και μια νέα μόνιμη θέση εμφανίζεται πλέον ως επιτακτική ανάγκη.
Το 2018 το Μουσείο γιόρτασε τα 100 έτη λειτουργίας του, εντασσόμενο παράλληλα και επισήμως στις Ειδικές Περιφερειακές Υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού ως ένα από τα δώδεκα Δημόσια Μουσεία (αρ.37 ΠΔ 4 19.1.2018, ΦΕΚ /Α/22.1.2018). Παράλληλα μετονομάζεται από Μουσείο Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης σε Μουσείο Νεότερου Ελληνικού Πολιτισμού 2 . και ετοιμάζεται με εντατικούς ρυθμούς να μεταστεγαστεί σε μια παλαιά γειτονιά στο Μοναστηράκι, στην ονομαζόμενη και «Αυλή των Θαυμάτων»: μια “μυστική” γειτονιά όπου η ποικιλομορφία και η αρμονική κτηριακή συνύπαρξη του παρελθόντος εντυπωσιάζει: κατάλοιπα του υστερορρωμαϊκού τείχους, το εκκλησάκι του Αγίου Ελισαίου κτίσμα του 17ου αιώνα όπου έψελνε ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, η οικία Δραγούμη και παράσπιτα των δυο περασμένων αιώνων συνθέτουν τις κτηριακές ψηφίδες που βρίσκονται εντός των ορίων της 3.
Στο πλαίσιο του εορτασμού των 100 χρόνων από την ίδρυσή του το Μουσείο Νεότερου Ελληνικού Πολιτισμού οργάνωσε πολύμορφες εκδηλώσεις και εκθέσεις στους υπάρχοντες αλλά και στους νέους εκθεσιακούς του χώρους, επικοινώνησε τις δράσεις του δραστηριοποιούμενο στο χώρο των μέσων κοινωνικής δικτύωση και προέβαλε το έργο του στον έντυπο και ηλεκτρονικό Τύπο.
Κατά την επετειακή χρονιά το κοινό ανταποκρίθηκε στις εκδηλώσεις του Μουσείου όπως φάνηκε από τους επισκέπτες και όσα έγραψαν στο βιβλίο εντυπώσεων των εκδηλώσεων. Η επισκεψιμότητα στα διαδικτυακά μέσα του Μουσείου (επίσημη ιστοσελίδα, Facebook, Instagram κλπ) αυξήθηκε και δημοσιεύτηκαν άρθρα προβάλλοντας τις δράσεις και τις επετειακές εκδηλώσεις του.
Ο αριθμός των δραστηριοτήτων και των εκδηλώσεων για το επετειακό έτος κάλυψε όλο το φάσμα και όλες τις εκφάνσεις των δράσεων του Μουσείου. Πολλές από αυτές τις εκδηλώσεις ήταν μεγάλης διάρκειας και αποτελούνταν από ποικίλες και πολύμορφες ευφάνταστες συνέργειες.
Στο πλαίσιο αυτό, πραγματοποιήθηκε μια ποικιλία συνεργιών και συνεργασίες με εκδοτικούς οίκους, καλλιτέχνες, ιδιωτικά ιδρύματα αλλά και επίσημους φορείς από την Ελλάδα και το Εξωτερικό.
Οι χώροι του Μουσείου αξιοποιήθηκαν με διαφορετικούς τρόπους και συχνότητα, γεγονός που οφείλεται και στις αντικειμενικές δυνατότητές τους ενώ υπήρχαν συνέργειες με ελληνικούς και ξένους φορείς υψηλής αναγνωρισιμότητας (λ.χ. ΕΛ.ΤΑ, Προξενείο Δανίας στην Ελλάδα) ενώ το Σωματείο των Φίλων του Μουσείου Νεότερου Ελληνικού Πολιτισμού στάθηκε για μια ακόμη φορά αρωγός των παραπάνω δράσεων.
Στο πλαίσιο αυτό και για πρώτη φορά παρουσιάστηκαν στο κοινό οι νέοι χώροι του Μουσείου στο οικοδομικό τετράγωνο Άρεως-Κλάδου-Βρυσακίου-Αδριανού κατά την εκδήλωση των Δωρητών του Μουσείου.
Η επικοινωνιακή πολιτική και προβολή του Μουσείου για τον εορτασμό των εκατό ετών λειτουργίας του ανέδειξε το δυναμικό παράγοντα της πολιτιστικής τεχνολογίας του διαδικτύου, την ψηφιακή διαχείριση των δραστηριοτήτων του και τα ψηφιακά μέσα που χρησιμοποιούνται για την προβολή του.
Οι επετειακές δράσεις και συνέργειες δεν ήταν μεμονωμένες υποθέσεις: λειτούργησαν συνεκτικά και συμπληρωματικά ως προς τις προηγούμενες δράσεις του Μουσείου, “χρησιμοποιήθηκαν” προκειμένου να προβληθεί η πολιτιστική ποικιλομορφία και η αίσθηση του “ανήκειν” και αποτέλεσαν συνδετικό κρίκο μεταξύ της παλαιάς και της νέας μουσειολογικής ταυτότητάς του.
Παράλληλα έφεραν στο προσκήνιο τη στροφή από τα αντικείμενα στον άνθρωπο, η αναζήτηση των ορίων και της ταυτότητας , τη σύνδεση της τέχνης με την καθημερινή ζωή τις πρακτικές και τη συλλογική μνήμη.
Ανταποκρίθηκαν τέλος στη σφαιρική προβολή του νεώτερου άυλου και υλικού ελληνικού πολιτισμού καθώς και σε μια ουσιαστική και εποικοδομητική επικοινωνιακή πολιτική -εναρμονισμένη με το διαρκές μεταβαλλόμενο κοινωνικό/οικονομικό γίγνεσθαι - στο πλαίσιο της αναζήτησης διαύλου επικοινωνίας και διάδρασης Μουσείου/επισκεπτών.
Βιβλιογραφία
Αθανασοπούλου Α., (2003), «Ευαισθητοποίηση και συμμετοχή του κοινού», στο: Αθανασοπούλου, Α., Δάλλας, Κ., Μακρή, Α., Χαμπούρη-Ιωαννίδου, Αικ., Πολιτιστική Επικοινωνία-Μέσα Επικοινωνίας, Τόμος Β, Πάτρα: Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο.
Αρχείο Μουσείου Νεότερου Ελληνικού Πολιτισμού.
Βιντάλ Σβ., και Σίγνιτζερ Μπ., (1998), Εφαρμοσμένη Επικοινωνία: Μια Εισαγωγή στον Επικοινωνιακό Σχεδιασμό, Εκδόσεις Καστανιώτης, Αθήνα.
Γάτου, I., (2009), Αξιολόγηση της έκθεσης «Άνθρωποι και εργαλεία: όψεις της εργασίας στην προβιομηχανική κοινωνία», Μουσείο Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης, Τετράδια Μουσειολογίας 6, Αθήνα.
Γκέφου-Μαδιανού, Δ., (2011), «Αναστοχασμός, Ετερότητα και Ανθρωπολογία Οίκοι: Διλήμματα και Αντιπαραθέσεις», στο Δ. Γκέφου-Μαδιανού (επιμ.) Ανθρωπολογική Θεωρία και Εθνογραφία. Σύγχρονες Τάσεις, σειρά «Ανθρωπολογικοί Ορίζοντες», Εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα.
Fiske J.,
- (1992) «Εισαγωγή στην Επικοινωνία και Μοντέλα Επικοινωνίας» στο Επικοινωνία και Κουλτούρα, Σταυράκου, Αθήνα.
- (2010), Εισαγωγή στην Επικοινωνία, Αιγόκερως, Αθήνα.
Μπούνια, Α., (2013), Μελέτη επικοινωνίας Μουσείου Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης (ΜΕΛΤ), Πανεπιστήμιο Αιγαίου.
Μουσειολογική Μελέτη Μόνιμης Έκθεσης Μουσείου Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης.
Φραγκούλη Δ.,
- (2018), «Μουσείο Νεότερου Ελληνικού Πολιτισμού και Ευάλωτες Κοινωνικές Ομάδες: το παράδειγμα μιας εκπαιδευτικής δράσης και μιας έκθεσης φωτογραφίας», Πρακτικά Διεπιστημονικής Διημερίδας Πολιτισμός για όλους: Μουσεία και μνημεία χωρίς αποκλεισμούς, Γενική Διεύθυνση Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς, 29-30 Νοεμβρίου 2018, Αθήνα.
- (2019) Εργασία στο πλαίσιο εκπαιδευτικής άδειας (επιδημία) του υπουργείου πολιτισμού, με θέμα «Μουσείο Νεότερου Ελληνικού Πολιτισμού: Επικοινωνιακή πολιτική, εκδηλώσεις και συνέργειες κατά το έτος 2018 στο πλαίσιο του εορτασμού των 100 ετών λειτουργίας του».
[1] Πηγή: Αρχείο ΜΝΕΠ., Εργασία Δ. Φραγκούλη.(2019) στο πλαίσιο εκπαιδευτικής άδειας (επιδημία) του υπουργείου πολιτισμού, με θέμα «Μουσείο Νεότερου Ελληνικού Πολιτισμού: Επικοινωνιακή πολιτική, εκδηλώσεις και συνέργειες κατά το έτος 2018 στο πλαίσιο του εορτασμού των 100 ετών λειτουργίας του».
[2] Πηγή: Αρχείο ΜΝΕΠ, Εργασία Δ. Φραγκούλη.(2019) στο πλαίσιο εκπαιδευτικής άδειας (επιδημία) του υπουργείου πολιτισμού, με θέμα «Μουσείο Νεότερου Ελληνικού Πολιτισμού: Επικοινωνιακή πολιτική, εκδηλώσεις και συνέργειες κατά το έτος 2018 στο πλαίσιο του εορτασμού των 100 ετών λειτουργίας του».
[3] Πηγή: Αρχειο ΜΝΕΠ, Εργασία Δ. Φραγκούλη.(2019) στο πλαίσιο εκπαιδευτικής άδειας (επιδημία) του υπουργείου πολιτισμού, με θέμα «Μουσείο Νεότερου Ελληνικού Πολιτισμού: Επικοινωνιακή πολιτική, εκδηλώσεις και συνέργειες κατά το έτος 2018 στο πλαίσιο του εορτασμού των 100 ετών λειτουργίας του».
Βιογραφικό
Η Δήμητρα Κ. Φραγκούλη είναι Κοινωνική Ανθρωπολόγος και συγγραφέας τριών μονογραφιών στον τομέα της Κοινωνικής Ανθρωπολογίας. Είναι κάτοχος δυο μεταπτυχιακών τίτλων στο Management και στην Διοίκηση Πολιτισμικών Μονάδων, έχει εργαστεί σε ερευνητικά προγράμματα ως επιστημονικό προσωπικό και έχει συμμετοχή ως εισηγήτρια σε συνέδρια και εκπαιδευτικά σεμινάρια.
Εργάζεται ως Ανθρωπολόγος από το 2005 στο Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού και είναι Προϊσταμένη στο Τμήμα Εκθέσεων, Επικοινωνίας και Εκπαίδευσης του Μουσείου Νεότερου Ελληνικού Πολιτισμού.
