την συνέντευξη πήρε η PassA CAgllA
Το Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης παρουσιάζει από τις 28 Απριλίου μέχρι και τις 13 Μαΐου την έκθεση Ηλέκτρες του Κόσμου, που αποτελείται από 26 πρωτότυπες ιστορίες κόμικς εμπνευσμένες από τα θέματα του μύθου της τραγικής ηρωίδας (εκδίκηση, βία, απόδοση της δικαιοσύνης) και τα εντάσσουν στο σήμερα.
Στην έκθεση συμμετέχουν οι:
Ρενέ Αγγελίδου (Fokshee), Νίκος Αγάθος, Δήμητρα Αδαμοπούλου, Ιάκωβος Βάης, Θωμάς Βαλιανάτος – Ιώ Αρματά, Μελινα Βλάχου, BLEΣΣΕD – Λίδα Ζαχοπούλου, Γιάννης Γαλαίος, Dimitri Chevet, Γεωργία Καλογεροπούλου, Βάλια Καπάδαη, Θανάσης Καραμπάλιος, Θωμάς Κεφαλάς, Nίκος Κουρκουτάς, Kristanz, Χρύσα Λαμπρακοπούλου, Γιώργος Μικάλεφ, Μάριος Μπόρας, Nanco, No Budget Epics, Κάλλη Ντολτσέτη, Παύλος Παυλίδης, Δημήτρης Παπούλιας, Αγγελική Σαλαμαλίκη, Ελευθερία Σαρρή, Δημήτρης Τρακόσας – Αφροδίτη Ρίζου, Νίκος Τσουκνίδας - Μαρία Καραζάνου.
Μιλήσαμε με κάποιους από τους δημιουργούς και, αυτή την εβδομάδα, τμηματικά, θα παραθέτουμε τις πολύ ενδιαφέρουσες σκέψεις και προβληματισμούς τους που δίνουν τροφή για σκέψη.
Ποιο έγκλημα έχει διαπραχθεί και βαραίνει τη δική σας Ηλέκτρα;
Ιάκωβος Βάης Η δική μου Ηλέκτρα συμβολίζει την σημερινή Ρώσικη εργατική τάξη. Το έγκλημα που έχει διαπραχθεί είναι η καπιταλιστική παλινόρθωση το Δεκέμβρη του 1991 που είχε σαν αποτέλεσμα να τη βυθίσει στη φτώχεια και την ανέχεια. Αλληγορικά θα μπορούσαμε να πούμε ότι η νέα αστική τάξη και ο Πούτιν είναι η Κλυταιμνήστρα και ο Αίγισθος. Και τέλος το φάντασμα του Σοβιετικού παρελθόντος συμβολίζει τον Ορέστη.
Πώς θα μπορούσε να επιβιώσει;
Ιάκωβος Βάης Θέλησα να κάνω ένα πάντρεμα του μύθου με το κλασικό παραμύθι "Το κοριτσάκι με τα σπίρτα", γι΄ αυτό στο τέλος η "Ηλέκτρα" μου πεθαίνει. Δεν θέλησα να δώσω λύση στην ιστορία για να μην πάρει άβολα διδακτικό χαρακτήρα. Προτίμησα να επικεντρωθώ στην εκδίκηση και στην απόδοση δικαιοσύνης. Η απελευθέρωση και η επιβίωση θα έλθει όταν η ίδια η "Ηλέκτρα" αναλάβει δράση και πάρει την εξουσία όπως είχε κάνει το 1917. Και προφανώς το ίδιο ισχύει για όλες τις Ηλέκτρες του κόσμου.
Ηλέκτρας βλέμματα
Σε κάποιο σημείο της ιστορίας σας το βλέμμα της Ηλέκτρας κοιτάζει κατάματα κάποιον, ίσως το θεατή/αναγνώστη ή κάποιον που βρίσκεται στον ίδιο χώρο με την ίδια. Ποιος είναι αυτός και τι περιμένει - αν περιμένει κάτι - από αυτόν;
Νίκος Τσουκνίδας – Μαρία Καραζάνου Ναι, και χαιρόμαστε πολύ που φαίνεται αυτό ξεκάθαρα! Η Ηλέκτρα της ιστορίας μας όντως κοιτάζει πίσω, αφού έχει αποφασίσει να φύγει και πριν την τελική της αποχώρηση. Στα προηγούμενα καρέ βλέπουμε κοντινά όλων των κυρίων συντελεστών της οικογενειακής της κατάστασης, της Κλυταιμνήστρας, του Αγαμέμνονα, του Αιγίσθου και του Ορέστη. Επίσης όμως κοιτάζει και προς το κοινό, εμάς.
Η Ηλέκτρα κοιτάζει για λίγο προς τα πίσω για να μας καταδείξει ότι όλοι οι συντελεστές της τοξικότητας είναι εκεί. Τους αφήνει και φεύγει γιατί ο δρόμος της κλιμάκωσης είναι τραγικός. Κοιτάζει κι εμάς γιατί είμαστε κι εμείς συνήθως, θέλοντας και μη, συντελεστές τοξικότητας, και έχουμε την ίδια επιλογή.
Νίκος Αγάθος Στην αυθεντική, κλασική τραγωδία, το φόνο της μητέρας εκτελεί ο μικρός αδελφός, ο Ορέστης, καθοδηγούμενος από την ηθική αυτουργό Ηλέκτρα σαν ένα πειθήνιο όργανό της, ενώ στο δικό μου σενάριο, η ηρωίδα αποφασίσει να πράξει μόνη της το έγκλημα. Εάν υπάρχει ένας μικρός αδελφός στην ιστορία μου, είναι σίγουρα αθέατος θεατής του όλου σκηνικού. Ίσως σε αυτόν να απευθύνεται με το βλέμμα της, χωρίς βέβαια να περιμένει τίποτε άλλο από εκείνον, παρά μονάχα την επιβεβαίωση των πράξεων της.
Dimitri Chevet: Ο κεντρικός χαρακτήρας στην ιστορία είναι ο Ορέστης. Το βλέμμα του βρίσκεται στο μεταίχμιο μεταξύ των νεκρών που έπεσαν δίπλα του και από τον ίδιο, αλλά και από τις ερινύες που του δίνουν το προσωπείο το οποίο θα αποφασίσει να υιοθετήσει στην υπόλοιπη πορεία του. Θέλω να κρίνει ο ίδιος ο αναγνώστης αν θεωρεί προστάτη, ήρωα ή δολοφόνο, τον άνθρωπο που σκοτώνει για τα ιδεώδη του και το ήθος που τον αντιπροσωπεύει. Αν είναι κύριος του εαυτού του ή ένα απλό εργαλείο.
Δήμητρα Αδαμοπούλου Η Ηλέκτρα μιλάει στο θύμα της αλλά κάποια στιγμή κοιτάει τον θεατή και ελπίζει ίσως για κατανόηση και εξιλέωση. Όπως όλοι, ελπίζει ότι έχει δίκιο και ότι έπαιξε σωστά τα χαρτιά που της μοιράστηκαν στη ζωή.
Ελευθερία Σαρρή Κοιτάζει όλα τα άτομα που για οποιονδήποτε λόγο έχουν καταπιεστεί εξαιτίας της πατριαρχίας. Είναι περισσότερο μια συμπονετική ματιά που προσπαθεί να μειώσει την ενοχή, την ντροπή, τη μοναξιά.
Χρύσα Λαμπρακοπούλου Στη δική μου εκδοχή, η Ηλέκτρα δεν προσμένει τίποτα άλλο. Στα όρια της εμμονής με την απόδοση δικαιοσύνης, ακόμα και με αυτόν τον ειδεχθή τρόπο, θα έρθει και η λύτρωση της. Για αυτό και μετά το έγκλημα το βλέμμα καρφώνεται στο κοινό (το θεατή) στο οποίο και παραδίδεται. Αυτός σαν θεόσταλτος τιμωρός, απλώνει τα χέρια και χαιρέκακα θα λυντσάρει τη μητροκτόνο αλλά αυτόματα μετατρέπεται και ο ίδιος στο τέρας το οποίο πριν λίγο καταδίκασε σε θάνατο.
Θωμάς Κεφαλάς Το βλέμμα της Ηλέκτρας μπορούμε να πούμε ότι έχει ως αποδέκτες δύο πρόσωπα. Από τη μία το θύτη της, το άτομο από το οποίο έχει βιώσει κακοποίηση και εξευτελισμό και από την άλλη τον θεατή/αναγνώστη ως το άτομο της διπλανής πόρτας που ενδέχεται να γνωρίζει, να έχει ακούσει, να έχει δει αλλά να μην αντιδρά.
Γιάννης Γαλέος Για εμένα το βλέμμα της Ηλέκτρας δείχνει την αλλαγή της σε μια τραγική κατάσταση, από παιδί σε κάτι σαν άνθρωπο που δεν μπορεί να καταλάβει τα κίνητρα και την κατάσταση όπου βρίσκεται ζητώντας απεγνωσμένα τη λύση και την εξήγηση για ότι της έχει συμβεί. Από το θεατή δεν νομίζω να ζητάει κάτι, ίσως όμως ο θεατής να μπορούσε να της δώσει μια διαφορετική λυτρωτική λύση αν τον άφηνε... Χωρίς το θύμα να γίνει θύτης.
Δημήτρης Παπούλιας Η Ηλέκτρα κοιτάζει έντρομη τους αθλητές (όλους μας) που φέρνουν την σκυτάλη-μαχαίρι. Συνειδητοποιεί ότι είναι ένα ακόμα κομμάτι ενός αρρωστημένου παιχνιδιού από το οποίο κανείς δεν βγαίνει νικητής. Κοιτώντας τον αθλητή που θα της δώσει τη σκυτάλη βλέπει σε αυτόν έναν πιθανό μελλοντικό εαυτό της. Βλέπει έναν άνθρωπο που με μανία τρέχει να περάσει τη σκυτάλη και την ευθύνη που έρχεται μαζί της σε έναν επόμενο αποδιοπομπαίο τράγο. Βλέπει στενάχωρους ανθρώπους αδύναμους να κατανοήσουν το αντίκτυπο των πράξεων τους ή της απουσίας πράξεων.
No budget epics Το συγκεκριμένο βλέμμα της Ηλέκτρας, θα μπορούσε κανείς να πει πως "διαπερνά" στο μέλλον. Γνωρίζει ήδη πως θα υπάρξουν εμπόδια, έχει σταματήσει από καιρό να προσδοκά, και ξεκλεβει μια ανάσα πριν τραβήξει προς αυτό με μια σχεδόν στωική διάθεση.
Η δική σας Hλέκτρα έχει τα μάτια της καλυμμένα. Τι συμβολίζει αυτή η επιλογή σας;
Θανάσης Καραμπάλιος Η Ηλέκτρα μου έχει τα μάτια κλειστά όπως και η δικαιοσύνη, αλλά στην πορεία της ιστορίας τα ανοίγει. Δεν μπορεί να είναι αντικειμενική ούτε και θέλει. Δεν είναι μια σταθερή σχέση απέναντι στον νόμο αλλά μια διαλεκτική κατάσταση.
Πώς θα μπορούσε να ελευθερωθεί από τα πάθη της;
Θανάσης Καραμπάλιος: Δεν θέλει να απελευθερωθεί από τα πάθη της. Το αντίθετο συμβαίνει, το πάθος της είναι που την κυριεύει. Όπως η Ηλέκτρα στο πάθος της για τη δικαιοσύνη (φόνος Αγαμέμνονα) των ανθρώπων, διαπράττει την ύβρη της ηθικής αυτουργίας στο φόνο της μητέρας της (μητροκτονια) απέναντι στον νόμο των θεών. Έτσι και η εισαγγελέας στην υπόθεση της Τοπαλουδη επιλέγει να πάρει θέση ανοιχτά με την πλευρά του θύματος.
Οι δικές σας Ηλέκτρες δεν έχουν στόμα. Tι συμβολίζετε με αυτή την επιλογή σας;
Νίκος Τρακόσας – Αφροδίτη Ρίζου (Guagua): Η μη ύπαρξη στόματος είναι κάτι που κάνουμε γενικά στις ανθρωπόμορφες φιγούρες μας, guagua. Έχει τη βάση του στην παροιμία “η γλώσσα κόκαλα δεν έχει και κόκαλα τσακίζει”. Τα δεινά και οι άσχημες πράξεις των ανθρώπων προέρχονται από άσχημες ιδέες και αντιλήψεις οι οποίες εκφράζονται μέσα από την ομιλία και κατά συνέπεια το στόμα, γι’ αυτό και το έχουμε αφαιρέσει. Κατά κάποιο τρόπο αφαιρέσαμε την κακία από τον άνθρωπο.
Στο συγκεκριμένο έργο, όλες οι φιγούρες καταπίεσης έχουν μουστάκι ώστε να δώσουν την αίσθηση ύπαρξης στόματος κάτω από αυτό ενώ οι “Ηλέκτρες” είναι μπροστά και μεγάλες ενισχύοντας αυτή την έλλειψη. Με αυτό τον τρόπο θέλουμε να δείξουμε πως δεν θα συνεχίσουν το φαύλο κύκλο της βίας των καταστάσεων που τους καταπιέζουν και είναι η αλλαγή του κόσμου που περιμένουμε.
Η έκθεση είναι μέρος της Πράξης: «ΚΑΘΙΕΡΩΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΒΟΛΗ ΔΙΕΘΝΩΝ ΘΕΣΜΩΝ ΣΥΓΧΡΟΝΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΣΤΗΝ ΑΤΤΙΚΗ» του Θεσμού: «Αρχαίο Δράμα: Διεπιστημονικές και Δια-καλλιτεχνικές προσεγγίσεις»
Επιμέλεια: Καλλιόπη Λιαδή, Καλλιτεχνική Σύμβουλος του Προγράμματος.
Κείμενο καταλόγου: Αθηνά Εξάρχου, Δρ. ΙστορίαςΤέχνης
Ώρες λειτουργίας: καθημερινά και Σαββατοκύριακα 18:00-22:00 (έως τις 13 Μαΐου)
Είσοδος Ελεύθερη
Περισσότερες πληροφορίες στην ιστοσελίδα www.ancientdrama.gr
