Ο «σκοτεινός» συγγραφέας από την Κω, αποκαλύπτει στιγμές από τα παιδικά του χρόνια στο νησί, την πρόωρη ενηλικίωσή του, την ζωή στην Αθήνα, μιλά για τους φίλους του Γιώργο Χρονά και Ζυράννα Ζατέλη, τα βιβλία του, την συνεργασία του με την Φένια Αποστόλου , την κατάθλιψη, την ομοφυλοφιλία αλλά και το Νομοσχέδιο περί Νομικής Αναγνώρισης Ταυτότητας Φύλου.
«Απ’ την αρχή της ζωής μου, με έλκυε το παράδοξο και το ανέφικτο, με γοήτευαν παράξενοι και ξεμοναχιασμένοι άνθρωποι. Όλα συνέκλιναν σε μια πρόωρη περιθωριοποίησή μου...»
-Μιλήστε μου για τα παιδικά και εφηβικά σας χρόνια στην γενέτειρά σας, την Κω. Ήσασταν πάντα ένα ιδιαίτερο παιδί;
Πάντοτε ήμουν ιδιαίτερο παιδί και απόμακρο. Οι γονείς μου είχαν το πρώτο βιβλιοπωλείο στην Κω και από πολύ νωρίς έγινα αναγνώστης βιβλίων για ενηλίκους. Η πραγματικότητα με πονούσε γιατί ήμουν πολύ ευαίσθητος και στα βιβλία έβρισκα εναλλακτικές πλευρές του κόσμου ή ακόμη και φανταστικές που κάπως με παρηγορούσαν. Ζούσα τον περισσότερο καιρό αλλού. Εκεί, στους ονειρικούς τόπους της ανάγνωσης. Βίωνα απόρριψη απ’ τους γύρω μου γιατί δεν έκανα ό,τι έκαναν τα παιδιά της ηλικίας μου. Δεν είχαν να πουν τίποτε μαζί μου. Ούτε τους ενδιέφεραν τα πράγματα για τα οποία μιλούσα. Απ’ την αρχή της ζωής μου, με έλκυε το παράδοξο και το ανέφικτο, με γοήτευαν παράξενοι και ξεμοναχιασμένοι άνθρωποι. Όλα συνέκλιναν σε μια πρόωρη περιθωριοποίησή μου. Ήμουν καλή παρέα για τα κορίτσια αλλά όχι για τα αγόρια. Και οι εσωτερικές συγκρούσεις που βίωνα και που είχαν μια ανεπαίσθητη μυρωδιά παράξενης- διαφορετικής απ’ την ετεροκανονική- σεξουαλικότητας, με άφηναν μετέωρο και ανήμπορο να δημιουργήσω αρραγείς σχέσεις. Δεν έζησα καθόλου την εφηβεία μου, αναφέρομαι σε θέματα βιωμάτων. Πολλά πράγματα που δεν μου ήταν ακόμη ξεκάθαρα γιγαντώνονταν και εγώ ένιωθα ενοχές να τα ακολουθώ. Ήταν τόσο αλλιώτικα απ’ τις συνήθειες των συμμαθητών μου. Τελικά τα ακολουθούσα. Ήταν, όμως, μόνο κατά μόνας ηδονές. Δεν υπήρχε μοίρασμα συγκινήσεων ούτε συμπόρευση. Αποσυρόμουν.
- Πότε ήρθατε στην Αθήνα;
Στην Αθήνα ήρθα το 2004, μετά και την έκδοση του δεύτερου βιβλίου μου «Ο Θάνατος του Κόμη του Λωτρεαμόν» (εκδόσεις Οδός Πανός). Τα πρώτα μου χρόνια, δούλευα σ’ ένα πολύ μεγάλο βιβλιοπωλείο του κέντρου. Η Αθήνα, μια μεγάλη πόλη, με έμαθε ότι είναι πιο εύκολο ν’ αγαπήσεις τα πάθη σου σε μια πολυάριθμη κοινότητα παρά στην ευάριθμη της Κω. Δεν είμαι υποστηρικτής της απαξίωσης της επαρχίας. Πιστεύω πως καλό θα ήταν ο καθένας να ζει εκεί που αναπαύεται η ψυχή του. Που ζει λιγότερες εντάσεις και περνάει λιγότερο πόνο. Που ζει πιο ευτυχισμένος. Και η Κως δεν είναι ένα τυχαίο νησί. Είναι γεμάτη μνημεία. Απ’ την αρχαιότητα, την Ρωμαϊκή περίοδο, την Φραγκοκρατία και όλους τους κατακτητές που πέρασαν από πάνω της μέχρι την επανένωσή της με την Ελλάδα. Η Κως έχει μοναδικά άγρια τοπία να μού δώσει και φυσικά τα αξιοποιώ και στην γραφή μου.
«Το γράψιμο δεν είναι μόνο λυτρωτικό. Μπορεί να είναι και γλυκά αυτοκαταστροφικό. Με τον καιρό και ωριμάζοντας, μαθαίνεις να ισορροπείς μεταξύ λύτρωσης και τρέλας...»
- Γράφατε πάντα; Τι σας άρεσε να γράφετε; Το γράψιμο είναι διέξοδος-διαφυγή ή λύτρωση;
Όχι, δεν έγραφα πάντα. Γύρω στα είκοσί μου ξεκίνησα να φτιάχνω τις πρώτες μου ιστορίες, χωρίς να είμαι ο συνειδητοποιημένος γραφιάς. Για μένα, το να γράφω ιστορίες στην φοιτητική μου ηλικία, ήταν σαν να δημιουργώ ο ίδιος, για τους ήρωες που ήθελα, σπίτι και κατανόηση. Ήμουν πολύ ευαίσθητος με τους κατατρεγμένους γιατί ήμουν κι εγώ ένας τέτοιος. Ήδη απ’ τα δεκαεφτά μου, είχα μπει σε αντικαταθλιπτική αγωγή και ήξερα πόσο δύσκολο - και δύσκολο να το διαχειριστείς - ήταν να γίνονται οποιουδήποτε τύπου διακρίσεις για τους φέροντες αδίκως κάποιο στίγμα. Η ευαισθησία μου σε θέματα κοινωνικά εξακολουθεί να είναι πολύ μεγάλη και αυτά τα θέματα αποτελούν τον άξονα γύρω απ’ τον οποίο περιφέρονται όλα μου τα γραπτά. Το γράψιμο δεν είναι μόνο λυτρωτικό. Μπορεί να είναι και γλυκά αυτοκαταστροφικό. Υπάρχουν και επικίνδυνα μονοπάτια. Γι’ αυτό εξάλλου και υπάρχουν τόσοι αυτόχειρες συγγραφείς. Ο Νίτσε είχε γράψει πως «..αν κοιτάξεις την άβυσσο, τότε κι εκείνη θα σου επιστρέψει το δικό της βλέμμα». Πολλές φορές, όταν καταγίνεσαι στην δημιουργική σου ζωή με πράγματα απ’ τα κατάβαθα του ασυνειδήτου σου, ξυπνάς μνήμες και δαίμονες που σε ζώνουν και σε πνίγουν. Με τον καιρό και ωριμάζοντας, μαθαίνεις να ισορροπείς μεταξύ λύτρωσης και τρέλας. Αν αφεθείς στα παράξενα φώτα της νύχτας, υπάρχει κίνδυνος να καείς όπως η νυχτοπεταλούδα.
«Πολλές φορές, όταν καταγίνεσαι στην δημιουργική σου ζωή με πράγματα απ’ τα κατάβαθα του ασυνειδήτου σου, ξυπνάς μνήμες και δαίμονες που σε ζώνουν και σε πνίγουν...»
- Πόσα βιβλία έχετε γράψει έως τώρα; Με τι θεματολογία;
Στο εμπόριο κυκλοφορούν, αυτή τη στιγμή, οκτώ βιβλία μου. Δεν είναι βέβαια όλα μου τα κείμενα σ’ αυτά τα βιβλία. Κατά καιρούς αρθρογραφώ σε διάφορα γνωστά sites γιατί, με αυτόν τον τρόπο, η αμεσότητα της επαφής με το όποιο κοινό, μού είναι πολύ έντονη. Στα βιβλία μου με απασχολεί πολύ η φτώχεια, η μοναξιά, οι εθισμοί σε διάφορες ουσίες, η ομοφυλοφιλία, το σεξ, οι παράξενοι γραφικοί άνθρωποι (καταλάμπουν σαν ήρωες στις σελίδες μου). Οι γραφικοί είναι εικόνες του Θεού. Είναι το παλιό που ξεθωριάζει μέσα στο μοντέρνο. Γράφω και για τα ζώα. Πάντοτε ένα αδέσποτο σκυλί ή μια γάτα είναι σοβαροί λόγοι για να σταθώ μισή ώρα στο δρόμο και να ασχοληθώ μαζί τους. Αγαπώ πολύ τα ζώα. Νομίζω πως στο μέλλον θα ασχοληθώ πολύ πιο έμπρακτα με την σπλαχνικότητά μου προς αυτά. Μ’ αρέσει πολύ στα βιβλία να φτιάχνω ιστορίες με ήρωες αληθινά πρόσωπα της ζωής μου που λάτρεψα. Οι καλύτερες ιστορίες και νουβέλες μου είναι αυτές απ’ τις οποίες παρελαύνουν οι φίλοι μου απ’ την Κω, η Ζυράννα Ζατέλη, ο Γιώργος Χρονάς. Θα ήθελα να είχα τον χρόνο στο μέλλον να γράψω μια ονειρική βιογραφία για τα κοινά μου χρόνια με την Ζυράννα. Είναι μια μοναδική γυναίκα και μια σπουδαία συγγραφέας. Βασικός πρωταγωνιστής, ο πιο βασικός, της βιωματικής μου γραφής, είμαι εγώ. Εγώ ως πρόσωπο που πάνω του αντικαθρεφτίζονται όλα τα πρόσωπα του κόσμου. Γίνομαι ένα μεγάλο δάσος μέσα στο οποίο κάθε αναγνώστης μπορεί να βρει το δικό του αγαπημένο δέντρο. Είμαι το στόμα για να μιλήσουν όσοι δεν εισακούονται. Είμαι η πένα για να γράψουν όσοι είναι αναλφάβητοι. Και πάει λέγοντας...
- Ποιό βιβλίο σας ξεχωρίζετε;
Όλα μου τα βιβλία είναι ξεχωριστά. Αλλά, αν θέλετε να πούμε ένα, αυτό είναι το τελευταίο. Πάντα είμαι πιο δεμένος με το τελευταίο μου βιβλίο, γιατί αυτό είναι και πιο κοντά στον πυρήνα της ύπαρξής μου. Ο τίτλος του είναι «Θα Μπεις σ’ έναν Κόσμο» και κυκλοφορεί , όπως ό,τι έχω γράψει , απ’ τις εκδόσεις «Οδός Πανός».
«Οι καλύτερες ιστορίες και νουβέλες μου είναι αυτές απ’ τις οποίες παρελαύνουν οι φίλοι μου απ’ την Κω, η Ζυράννα Ζατέλη, ο Γιώργος Χρονάς. Θα ήθελα να είχα τον χρόνο στο μέλλον να γράψω μια ονειρική βιογραφία για τα κοινά μου χρόνια με την Ζυράννα. Είναι μια μοναδική γυναίκα και μια σπουδαία συγγραφέας...»
- «Βαλπούργη-Η Ιστορία μια μάγισσας»: πώς προέκυψε το συγκεκριμένο έργο σας το οποίο παρουσιάζεται αυτήν την περίοδο στο θέατρο Olvio σε σκηνοθεσία και χορογραφία της Φένιας Αποστόλου; Πότε γράφτηκε; Τι πραγματεύεται;
Το θεατρικό έργο «Βαλπούργη- Η ιστορία μιας Μάγισσας» περιλαμβάνεται στις ιστορίες του τελευταίου μου βιβλίου. Γράφτηκε πριν ενάμιση χρόνο περίπου. Την ιδέα για το έργο μού την έδωσαν τα κορίτσια, η Φένια Αποστόλου και η Λαμπρινή Γκόλια, και εγώ ανέλαβα να την φέρω σε πέρας συγγραφικά. Είναι η ιστορία της ψυχής μιας μάγισσας που έζησε τον 17ο αιώνα μ.Χ. και η οποία περιπλανιέται μέσα σε σώματα γυναικών που έχουν αδικηθεί γιατί υπήρξαν γυναίκες. Η Βαλπούργη ζει τις αγωνίες, την απόγνωση, την απελπισία και τις όποιες ευτυχείς στιγμές αυτών των γυναικών χωρίς να μπορεί να κάνει τίποτα για να ανακουφίσει τον πόνο τους. Ο καθένας έχει το αυτεξούσιο στην προσωπική του διέλευση απ’ την Γη. Την ελεύθερη βούληση ενός εκάστου των ανθρώπων δεν μπορεί να την πειράξει κανένας. Δεν θα σας πω τί συνέβη στη Βαλπούργη και ορκίστηκε να γίνει απελευθερωτικό πνεύμα όλων των δεσμωτριών της ιστορίας. Αυτό θα το δείτε μόνοι σας στην θεατρική μας παράσταση στο θέατρο Olvio.
-Ποιά η σχέση σας με την Φένια Αποστόλου που έδωσε σάρκα και οστά στο έργο σας;
Δένομαι πάντα με όλους μου τους συνεργάτες. Είμαι πολύ συναισθηματικός τύπος και χάρηκα πάρα πολύ όταν γνώρισα την Φένια και είδα ότι είναι μια πολύ καλή επαγγελματίας και μια ευφάνταστη σκηνοθέτιδα και χορογράφος. Πιο πολύ - δεν θα το κρύψω - χάρηκα γιατί έχει σπουδαία καρδιά. Γίναμε φίλοι και αγαπιόμαστε όλοι οι συντελεστές του έργου. Όταν φτιάχνεις κάτι μαζί με άλλους, είναι μεγάλη χαρά, γιατί δεν νιώθεις ότι είσαι μόνος στον αγώνα για την ολοκλήρωσή του. Νομίζω πως οι μεγαλύτεροι Έλληνες καλλιτέχνες που γνώρισα ήταν πάντοτε άνθρωποι ιδιαίτερα ευαίσθητοι και ευαισθητοποιημένοι σε πάρα πολλά προβλήματα της εποχής μας. Οι φιλόδοξοι, οι πολύ επαγγελματίες, οι τυχοδιώκτες, είναι δυνατόν μέσα από παρασιτικές μεθόδους αναρρίχησης να κερδίσουν κάποια δόξα. Πιστέψτε με πως, ό,τι κερδίζουν σε δόξα και χρήμα, το χάνουν σε ψυχή και ανθρωπιά. Εγώ θέλω ήρεμη την καρδιά μου και το μόνο που με απασχολεί είναι να φτιάχνω νέα αφηγήματα και να Ζω. Να Ζω.
«Χάρηκα πάρα πολύ όταν γνώρισα την Φένια και είδα ότι είναι μια πολύ καλή επαγγελματίας και μια ευφάνταστη σκηνοθέτιδα και χορογράφος...»
-Θα χαρακτηρίζατε τον εαυτό σας «σκοτεινό» συγγραφέα;
Ναι, μέχρι τώρα, έχω υπάρξει σαν σκοτεινός συγγραφέας και δεν νομίζω να αλλάξω από εδώ και ύστερα. Έχω κατασταλάξει σαν άνθρωπος και έχω βρει στο σκοτάδι το πιο όμορφο καταφύγιο απ’ όλα. Γιατί το δικό μου σκοτάδι είναι γεμάτο πυγολαμπίδες και έναστρους ουρανούς. Δείτε τον πίνακα του Βαν Γκογκ «Έναστρη Νύχτα» και θα καταλάβετε τί εννοώ. Στον πίνακα μπορεί να είναι νύχτα, όμως οι μαρμαρυγές των αστεριών καταυγάζουν ολόκληρο το ζωγραφισμένο τοπίο. Δεν είμαι καταθλιπτικός συγγραφέας. Μ’ αρέσει πολύ να βιώνω την έκσταση μέσα στα άφωτα ορυχεία της ψυχής μου. Και αυτό γίνεται όταν βρίσκω πολύτιμους λίθους για να φέρω στην επιφάνεια απ’ το ακάματο σκάψιμό μου. Χρειάζεται παντού το μαύρο φόντο για τις πιο εντυπωσιακές εκλάμψεις.
«Το δικό μου σκοτάδι είναι γεμάτο πυγολαμπίδες και έναστρους ουρανούς. Μ’ αρέσει πολύ να βιώνω την έκσταση μέσα στα άφωτα ορυχεία της ψυχής μου...»
-Είστε και αρθρογράφος στο περιοδικό «Οδός Πανός». Ποιά η σχέση σας με τον εκδότη του, Γιώργο Χρονά;
Ο Γιώργος Χρονάς είναι ο εκδότης μου και ο καλύτερος φίλος μου. Θα πάμε μαζί για καφέ στα καφενεία της Ομόνοιας και της Στοάς Κοραή. Μιλάμε για πράγματα ευτελή, καθόλου καλλιτεχνικά και λογοτεχνικά. Μιλάμε για τη ζωή. Δεν είμαστε φιλόσοφοι του ιδεατού, ούτε έχουμε σχέση με την μεταφυσική. Είμαστε και οι δύο Χριστιανοί και ξέρουμε πια καλά ότι η απάντηση σε όλα τα ερωτήματα είναι η αγάπη. Αν πραγματικά μαθητεύαμε όλοι στην αγάπη, ο κόσμος θα άλλαζε μέσα σε ελάχιστο χρόνο. Είναι τα αντίθετα της αγάπης που κερδίζουν τον άνθρωπο. Γι’ αυτό και αυτός ο κόσμος είναι ένας κόσμος πτώσης. Στον άνθρωπο αρέσει να βασανίζεται για να ξεχωρίζει. Θα μπορούσε - ο άνθρωπος - να λάβει μεγάλη χαρά απ’ το γεγονός και μόνο ότι ο ένας απ’ τον άλλο είμαστε μοναδικά διαφορετικοί. Ο Γιώργος ζει μέσα στην απλότητα. Την ησυχία του νου και της καρδιάς του .Είναι ευτυχισμένος με την ποίηση, τους φίλους του και τα ταξίδια που κάνει. Χαίρομαι πάρα πολύ που με τιμά με την φιλία του και εύχομαι να είναι πάντα δυνατός. Έχει πολλά ακόμη να δώσει. Όταν είδε την θεατρική μας παράσταση, ενθουσιάστηκε πάρα πολύ. Ήμασταν μαζί στην πρεμιέρα του έργου. Δεν πίστευε στα μάτια του και μού μετέδωσε αυτή του την συγκίνηση. Η «Βαλπούργη» δεν είναι μια παράσταση. Είναι μια ιερουργία. Παρά την μακροχρόνια φιλία μας, ο Γιώργος δεν υπήρξε ποτέ αποκλειστικά δάσκαλός μου. Όλοι οι άνθρωποι, θέλω να πιστεύω πως, κάτι διδασκόμαστε απ’ την συνάντησή μας με τον όποιο άλλο και πάντα κάτι τού μαθαίνουμε. Καταλαβαίνετε ότι θεωρώ παρωχημένα αυτά που ακούγαμε ή ακούμε και σήμερα για δασκάλους και μαθητές στην Τέχνη. Εγώ προσπαθώ να είμαι αυτόφωτος. Αν δεν τα καταφέρνω, σημασία έχει ότι προσπαθώ.
«Ο Γιώργος Χρονάς είναι ο εκδότης μου και ο καλύτερος φίλος μου. Θα πάμε μαζί για καφέ στα καφενεία της Ομόνοιας και της Στοάς Κοραή. Δεν είμαστε φιλόσοφοι του ιδεατού, ούτε έχουμε σχέση με την μεταφυσική. Είμαστε και οι δύο Χριστιανοί και ξέρουμε πια καλά ότι η απάντηση σε όλα τα ερωτήματα είναι η αγάπη...»
-Η κατάθλιψη κάλυψε μεγάλο μέρος της ζωής σας. Τι θα λέγατε σε όσους υποφέρουν από την ύπουλη ψυχική νόσο; Υπάρχει θεραπεία ή πρόκειται για ένα σαράκι που σε «τρώει» καθημερινά;
Η κατάθλιψη είναι μαζί μου εδώ και 23 χρόνια. Από τότε που τελείωσα το Λύκειο. Τόσα είναι και τα χρόνια που παίρνω αντικαταθλιπτική αγωγή. Πραγματικά πρέπει να έχεις πολύ πείσμα. Ειδικά τις ώρες της απόγνωσης που εμφανίζεται προκλητική και με όψη που δεν πρέπει να σε κάνει να λαθέψεις στην εκτίμησή σου γι’ αυτήν. Η απόγνωση μοιάζει να κουβαλά μαζί της ορέξεις για αιώνια συγκατοίκηση μαζί με τον ασθενή. Αυτό δεν συμβαίνει ποτέ. Η απόγνωση αποσύρεται. Ο άνθρωπος είναι πάντοτε πιο δυνατός απ’ τις αδυναμίες του. Μπορεί να χρειαστούν μέρες σκληρής πάλης με την απόγνωση. Θα φύγει όταν καταλάβει πως έχεις οπλιστεί με το ανίκητο όπλο της υπομονής. Μιλάω ειδικά για την απόγνωση γιατί είναι το κορυφαίο άσχημο συναίσθημα της υπαρξιακής οδύνης. Είναι το συναίσθημα που μπορεί να οπλίσει το χέρι σου για να κάνεις κακό στον εαυτό σου. Να συγκρίνεις τον εαυτό σου με τους άλλους και τη δική σου ζωή με των άλλων είναι απ’ τα μεγαλύτερα λάθη που κάνει ένας καταθλιπτικός. Είμαι πολύ καλύτερα από τότε που κατάλαβα αυτά τα πράγματα. Η φαντασία μας και οι επιθυμίες μας μπορούν να μάς βλάψουν πολύ. Ας αρκεστούμε όλοι όσοι έχουμε παρόμοια προβλήματα στις αρετές μας και στα θετικά της ζωής μας. Θα καταλάβουμε πόσο όμορφοι μπορούμε να γίνουμε. Σίγουρα μπορεί ένας άνθρωπος που πάσχει από κάποια συναισθηματική διαταραχή να θεραπευτεί. Σ’ αυτό παίζουν ρόλο πολύ και τα πράγματα που μάς συμβαίνουν ή προκαλούμε να μάς συμβούν. Θεωρητικά είμαι αποθεραπευμένος και σ’ αυτό με βοήθησε πολύ ο Χριστός. Έκανα την αγάπη μου στο πρόσωπό του σκοπό της ζωής μου και από τότε γαλήνεψα. Η προσήλωση σ’ έναν καλό σκοπό μάς ανατροφοδοτεί πάντα με δύναμη. Δεν είμαι, στο βαθμό που ήμουν παλιότερα, εξαρτημένος απ’ τους άλλους. Εκείνο που δεν ξέρω είναι αν θα σταματήσω ποτέ τα φάρμακα.
«Η κατάθλιψη είναι μαζί μου εδώ και 23 χρόνια.. Μπορεί να χρειαστούν μέρες σκληρής πάλης με την απόγνωση. Η προσήλωση σ’ έναν καλό σκοπό μάς ανατροφοδοτεί πάντα με δύναμη...»
-Ποιά είναι η γνώμη σας για το Νομοσχέδιο που αφορά στη Νομική Αναγνώριση Ταυτότητας Φύλου;
Κάποιοι άνθρωποι το περίμεναν μερικά χρόνια. Έδωσαν αγώνες για να διεκδικήσουν τα αυτονόητα. Χάρηκα πολύ για την ψήφισή του και περιμένω στο κοντινό μέλλον μεγαλύτερα ανοίγματα σε σχέση με τα ανθρώπινα δικαιώματα σε όλους τους τομείς. Ως ομοφυλόφιλος, μπορώ να πω ότι έχω λοιδορηθεί και περιθωριοποιηθεί για πολλά χρόνια στο νησί μου. Πρέπει όμως τα πράγματα να αλλάξουν και στην βάση τους. Να μπορούμε όλοι να μιλάμε για τις ζωές μας και σε παρέες ετεροφυλόφιλων. Σ’ ένα μικρό τόπο αυτό είναι εξαιρετικά δύσκολο. Άτομα απ’ την ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα δεν έχουν το δικαίωμα να μιλάνε για τα ζητήματά τους. Επικρατεί ο νόμος της σιωπής. Και ξέρω πως αυτό γίνεται και στην Αθήνα. Η μάχη που πρέπει να δοθεί είναι προς την κατεύθυνση της αλλαγής της γλώσσας και της συμπερίληψης και των δικών μας αφηγημάτων στις συναναστροφές μας με τον κόσμο. Εκεί χρειάζεται ακόμη πολύς αγώνας. Το νομοσχέδιο μπορεί να πέρασε σαν νόμος του κράτους. Δεν απομένει παρά να διαρραγούν και τα ειωθότα για το «κανονικό» στις συνειδήσεις όλων μας.
