Της Καβαζίδου Ελένης.[Βιογραφικό Σημείωμα στα πλαίσια του Βραβείου ΤΕΡΨΙΧΟΡΗ 2011 που του απονεμήθηκε στις
23/5/2011 – Διοργάνωση: Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, Κέντρο Πολιτισμού / πολιτιστικός φορέας Εσαεί εν Ροή]
Daniel Lommel (1943-)
Ο Βέλγος Daniel Lommel , γεννήθηκε στην Μονμάρτη το 1943 και μεγάλωσε στην Λιέγη. Οι γονείς του Αλεξις και Μαγδαλενα συνδέονταν στενά με τον καλλιτεχνικό κόσμο της πόλης και ευρύτερα καθώς οι ίδιοι ασχολούνταν με τη ζωγραφική, ιδιαίτερα δε η μητέρα του. Το 1956 ξεκινά σπουδές στο σχέδιο και τη ζωγραφική ως υπότροφος στην Εθνική Σχολή Καλών Τεχνών της Λιέγης, και παράλληλα ξεκινά μαθήματα χορού και θεάτρου (με δάσκαλο τον Prévost, μαθητή του K.S. Stanislavsky). Το 1957 ξεκινά σπουδές στη Σχολή Χορού του Βασιλικού Θεάτρου της Λιέγης με δασκάλους την A. Clauzier και τον Joseph Lazzini (Δ/ντής της Σχολής και μαθητής του Cecceti). Παράλληλα γίνεται δεκτός στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο, στο Τμήμα Ιστορίας της Μουσικής. Εκεί, διευρύνοντας τον καλλιτεχνικό του κύκλο, γνωρίζει τον Μ. Béjart και τους χορευτές του. Το καλοκαίρι του 1957 παρακολουθεί μαθήματα χορού με τη Nora Kiss στο Παρίσι. Το 1958 μετακομίζει με τους γονείς του μόνιμα στο Παρίσι προκειμένου να αφοσιωθεί ολοκληρωτικά στις σπουδές του στον έντεχνο χορό. Το 1960 γίνεται μέλος της Ομάδας Χορού "Μπαλέτα του 20ου αιώνα" του M. Béjart. Λόγω τραυματισμού αποσύρεται σύντομα και ακυρώνει το συμβόλαιό του με την ομάδα. Από το 1961 έως το 1967 εστιάζεται στην βελτίωση της τεχνικής του και στην απόκτηση νέων εμπειριών συνεργαζόμενος με διάφορα έντεχνα χορευτικά, θεατρικά και μουσικά σχήματα και συμμετέχοντας σε αξιοσήμαντα Φεστιβάλ Χορού, ώστε το 1968 να γίνει και πάλι μέλος των Μπαλέτων του 20ου αιώνα του M.Béjart. Από το 1961 έως το 1981 παραμένει χορευτής της ομάδας του Béjart, ερμηνεύοντας συχνά σημαντικούς ρόλους ως σολίστ. Το 1971 παρουσιάζει την 1η του δουλειά ως χορογράφος, ως μέλος της ομάδας του Βéjart, με τίτλο Cantilène και το 1972 το έργο Θρήνοι και ελεγείες κάτω από μια νεκρή ελιά (1972). Το 1976 αναλαμβάνει προσωρινά την Καλλιτεχνική Διεύθυνση της Ομάδας μαζί με τον Robert Denvers και αρχίζει να διδάσκει το ρεπερτόριο της ομάδας αλλά και κλασσικό μπαλέτο στους χορευτές. Ταυτόχρονα, ως ανεξάρτητος καλλιτέχνης, συνεργάζεται με διάφορα Ευρωπαϊκά και Εθνικά Θέατρα όπως του Αμβούργου (1971), του Μιλάνου (1972-78), της Βουδαπέστης (1973-75), του Μονάχου (1974), του Βερολίνου (1975), συμμετέχει σε περιοδείες με θέατρα της Ιταλίας (1977), του Λονδίνου, της Βενετίας, της Νάπολης, της Φλωρεντίας, της Λωζάνης, του Λουξεμβούργου κ.α. Μεταξύ 1975-83 συνεργάζεται με τον Νουρέγιεφ για περιοδείες σε διάφορες πόλεις του κόσμου...
Το 1980 ήταν μία χρονιά δύσκολη για τον ίδιο, καθώς ο οργανισμός του εξαντλήθηκε, ώστε να μειώσει σημαντικά τη δραστηριότητά του ως ερμηνευτής- χορευτής, η μοίρα όμως τον οδήγησε σε μία νέα πρόκληση και εν μέρει εσωτερική αναγέννηση... Ο τραγουδιστής Φραγκίσκος Βουτσίνος με τον οποίο συνδεόταν φιλικά από το 1976, του προτείνει να κάνει ένα σεμινάριο με την υποστήριξη του Πανελλήνιου Πολιτιστικού Κινήματος (ΠΑ.ΠΟ.Κ.) στην Εθνική Πινακοθήκη της Αθήνας. Από κει και πέρα, το ένα έφερε το άλλο... Μεγάλη ανταπόκριση από το κοινό, επανάληψη του σεμιναρίου, συσπείρωση ταλαντούχων χορευτών, δημιουργία χορευτικών δρωμένων ως εργασίες σεμιναρίου, παρότρυνση και υποστήριξη από πολιτικά πρόσωπα και σπουδαίους καλλιτέχνες, ώστε ασυναίσθητα προκύπτει μακροχρόνια εγκατάσταση του D.Lommel στην Ελλάδα, προτάσεις-παγίδες, παγίδες-δεσμεύσεις... Και ιδρύεται το ΑΕΝΑΟΝ Χοροθέατρο...! Μία πρωτοβουλία του ίδιου με συνεργούς δε, σπουδαία καλλιτεχνικά πρόσωπα του τόπου μας. Τον υποστήριξαν και συνεργάσθηκαν μαζί του αξιόλογοι καλλιτέχνες της εποχής, όπως Μ. Χατζιδάκις, Μ. Βολανάκης, Δ. Διαμαντίδου, Κ. Αγραφιώτου, Ιόλας, Δόρα Στράτου κ.α. Η πρώτη εμφάνιση γίνεται στα Νταμάρια του Βύρωνα (1980). Το δέλεαρ όμως που κράτησε τον D.Lommel στην Ελλάδα ήταν η δυνατότητα να μπει σε έναν ενδιαφέρων κοινωνικό κύκλο και μία νέα επαγγελματική προοπτική, μα περισσότερο ήταν μια ΠΡΟΚΛΗΣΗ...
Του προτάθηκε να δημιουργήσει ανεξάρτητο τμήμα στο ΚΘΒΕ, Τμήμα Χοροθεάτρου. Πράγματι, ο D.Lommel υπέκυψε... Με απόφαση και πρωτοβουλία της Υπουργού Πολιτισμού Μ. Μερκούρη (1980), το ΑΕΝΑΟΝ Χοροθέατρο εντάσσεται στο ΚΘΒΕ με Καλλιτεχνικό Δ/ντή τον D.Lommel. Και η ιστορία από δω και πέρα είναι λίγο πολύ γνωστή σε όλους μας...
Το ΑΕΝΑΟΝ Χοροθέατρο ολοκληρώνει μία σειρά από παραστάσεις, 3 ανά καλλιτεχνική περίοδο, 38 στο σύνολο έως το 1989. Ο Lommel Χορογραφεί και Χορεύει για την ομάδα, αρκετές φορές δε, συνεργάζεται με τον Bejart. Μέσα σε 9 χρόνια εδραιώνεται το Τμήμα Χοροθεάτρου στο ΚΘΒΕ, αυτόνομο και ανεξάρτητο. Από το 1988 μετονομάζεται σε «Χοροθέατρο Θεσσαλονίκης» και από το 2000 σε «Χοροθέατρο του ΚΘΒΕ». "Επί Lommel", το Χοροθέατρο δίνει παραστάσεις στο Βασιλικό Θέατρο, στην ΕΜΣ, κάνει συχνά πυκνά περιοδείες σε διάφορες πόλεις της Ελλάδος και του εξωτερικού. Η ανταπόκριση του κοινού είναι εμφανής, το κοινό παιδεύεται, εκπαιδεύεται, ψυχαγωγείται και συναλλάσσεται -συχνά πλέον- με την παραδοσιακά καλλιτεχνική κοινότητα της πόλης. Ο καλλιτεχνικός κόσμος της Θεσσαλονίκης επί Lommel αναζωογονήθηκε και διευρύνθηκε!
Το 1989 παραιτείται εξουθενωμένος από γραφειοκρατικά και πρακτικά θέματα που δυσχέραιναν το καλλιτεχνικό του έργο ... Το 1990 το ΑΕΝΑΟΝ Χοροθέατρο μεταφέρει την έδρα του στην Τουλούζη, το 1995 στο Bourges και το 2002 στην Αθήνα έως σήμερα. Καθόλη την πορεία της η χοροθεατρική ομάδα του D.Lommel περιοδεύει εντός και εκτός Θεσσαλονίκης με νέες αλλά και παλαιότερες δουλειές της.
O D. Lommel ως χοροδάσκαλος έχει διδάξει στα Μπαλέτα του 20ου αιώνα, στο Εθνικό Ωδείο της Τουλούζης, στο Theatro Communale, στο Θέατρο Μπαλέτου του Joseph Rusillo, στην Όπερα του Μονάχου, στην Κρατική Σχολή Δραματικής Τέχνης Θεσσαλονίκης, στην Εθνική Σχολή Καλών Τεχνών της Bourges και στη Στούντιο Χορού Chorologie (2002-). Επίσης έχει εισηγηθεί Master Classes στο Εθνικό Ωδείο της Τουλούζης .
Επίσης, για ένα διάστημα ασχολήθηκε πολύ με τη ζωγραφική. Μεταξύ 1974-79 έκανε διάφορες εκθέσεις του εικαστικού του έργου στις Βρυξέλλες και το 1984 έκθεση μακετών σκηνικών και κοστουμιών που αυτός σχεδίασε ειδικά για τις παραστάσεις του. Έχει 20ετή ανέκδοτη έρευνα στο αρχαίο ελληνικό δράμα. Έχει τηλεοπτική δράση στην ΕΡΤ3 (Ελλάδα), στη Γαλλία και το Βέλγιο. Στο σύνολο έχει διευθύνει 14 εκπομπές για τον χορό και τα θεάματα.
Στη ζωή του δόθηκαν πολλές ευκαιρίες για να σπουδάσει, δεν ολοκλήρωσε όμως ποτέ τις σπουδές του σε κάποιον κλάδο. Ακολούθησε, λοιπόν, την καριέρα του εμπειρικού χορευτή, έχοντας την τύχη να διδαχθεί την τέχνη του χορού από αξιόλογους δασκάλους όπως: Nora Kiss, Tania Krantzeva, Olga Preobrajenska, Felia Doubrovska, Asaf Michailovich Messerer, Erick Bruhn, Jacqueline Rayet, Claire Motte, Peter Van Dijk κ.α.
Οι λόγοι που οδήγησαν στην επιτυχία του
Το οικείο περιβάλλον του, η ανατροφή και η εκπαίδευσή του έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στις επιλογές και την επαγγελματική πορεία του. "Δεν ήταν τυχαία η επιτυχία μου" όπως λέει ο ίδιος. Υποστηρίζει ότι η αγωγή, το εκπαιδευτικό υπόβαθρο και η οικογενειακή υποστήριξη έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην επαγγελματική του επιτυχία. Το αντίτιμο ήταν -τα πρώτα χρόνια- η αποδοκιμασία -και αργότερα- η απομόνωση από άλλους κοινωνικούς κύκλους και ενδιαφέροντα. Έχει κάνει οικογένεια σε ηλικία 27 ετών. Με τη σύζυγό του, κι αυτή χορεύτρια, απέκτησαν μία κόρη, τη Virginie, και 2 εγγόνια, αγόρια... Θεωρεί τη γενιά του ιδιαίτερα τυχερή: Υπήρχε μία ροή σε όλα. Η μία επιτυχία διαδεχόταν την άλλη. Οι στόχοι ήταν πιο εύκολο να επιτευχθούν. Όποια επιλογή κι αν έκανα, έφερνε επιτυχία... αυτό το αποδίδω στο ότι το έδαφος ήταν γόνιμο και τα περιθώρια ανάπτυξης ευρεία στην τέχνη του χορού.
Μεγάλοι Σταθμοί στη Ζωή του
Η γνωριμία του με τη Réne Magritte από τον στενό οικογενειακό του κύκλο (1951). Το έργο Haut Voltage του M. Béjart (1956). Ο Χορευτής Peter Van Dijk στις Συλφίδες (Les Sylpides) του Μ.Fokine (1956). H επαφή του με την εξπρεσιονιστική σχολή χορού της Γερμανίας και την ηγετική μορφή Kurt Jooss (1959). Συνεργασία με το μπαλέτο της Εθνικής Όπερας του Αμβούργου με Καλλιτεχνικό Δ/ντή τον Peter Van Dijk (1964-1965-1666-1967), όπου γνώρισε και συνεργάσθηκε με τον ίδιο, αλλά και τους Georges Balanchine, Igor Stravinsky & Harald Lander. Η επίσκεψή του στην Ελλάδα (1980).
Ο D. Lommel στη Θεσσαλονίκη...
Μία προσωπικότητα έντονη, δυναμική, άνθρωπος αεικίνητος και πειθαρχημένος, μία παγκόσμια διασημότητα, πρόσωπο ΜΟΡΦΗ. Η νοοτροπία του και οι σύγχρονες φιλοσοφικές του απόψεις, αμάλγαμα ανατροφής, γνώσεων και εμπειρίας ήταν το υπόστρωμα της κοινωνικής συμπεριφοράς του, συμπεριφοράς παρεξηγημένης, παράξενης και πρωτοφανούς για τους σύντεχνους της πόλης...
Για τον D. Lommel...
"Δεν δημιουργούμε ποτέ μόνοι μας."
"Δεν πρέπει να υπάρχει συνδικαλισμός σε μία τέχνη."
"Ο χορός για τον άντρα είναι σαν πολεμική τέχνη: Ο άντρας κατακτά τον χώρο γύρο του, έξω από αυτόν. Η γυναίκα δημιουργεί μέσα της. "
"Η επιτυχία θέλει αυτοπειθαρχία, δύναμη, και δουλειά, δουλειά, δουλειά με τον εαυτό μας και με την ειδικότητα που ασχολούμαστε... oι νέοι χορευτές πρέπει να εμβαθύνουν με μαθηματική ακρίβεια στην τέχνη του χορού. Όλα είναι μαθηματικά παρά η έμπνευση... Η παιδεία, η κουλτούρα και η κατάκτηση ξένων γλωσσών είναι απαραίτητα συστατικά σε έναν χορευτή για να γίνει επιτυχημένος."
Έτσι, αν και ο Lommel εργαζόνταν πυρετωδώς και με πλήρη αφοσίωση στα καλλιτεχνικά δρώμενα της Θεσσαλονίκης, ο τρόπος του ήταν τόσο διαφορετικός, ώστε δεν έλειψαν και οι συγκρούσεις... Διατηρούσε πολύ καλές σχέσεις με τον Νικόλαο Μπαζάκα. Κάποιοι -όπως η Μελίνα Μερκούρη- πίστευαν τόσο σε αυτόν, και συνάμα στη Θεσσαλονίκη, ώστε εν μέρει ο στόχος επιτεύχθη... : Η περίοδος που ήρθε ο Lommel στη Θεσσαλονίκη συνέπεσε και συνομώτησε με μία ιδιαίτερη καλλιτεχνική άνθιση και διεύρυνση του καλλιτεχνικού κοινού της Θεσσαλονίκης και ευρύτερα. Ο Lommel συνέβαλε κι αυτός σε αυτή την πολιτιστική άνθιση: απογείωσε την ορχηστική τέχνη.. την εκσυγχρόνισε με τις στρατηγικές, τον δυναμισμό και το πείσμα του! Έκανε γνωστό το Χοροθέατρο του ΚΘΒΕ στον καλλιτεχνικό του κύκλο, κύκλος που απλώνεται σε όλη την υφήλιο..!.. Η Θεσσαλονίκη έτεινε σε ένα κοσμοπολίτικο κέντρο, πολιτιστική πρωτεύουσα των Βαλκανίων...
Τέλος, έχουν γίνει διάφορα αφιερώματα στον D. Lommel για την προσφορά του στον έντεχνο χορό, είτε ως ιδιωτικές πρωτοβουλίες, είτε από δημόσιους φορείς. Τον Μάιο του 2011 του απονεμήθηκε το Βραβείο ΤΕΡΨΙΧΟΡΗ, τιμής ένεκεν για την προσφορά του στην Ορχηστική Τέχνη, που συνδιοργανώνεται από την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας (πρώην Νομαρχία Θεσσαλονίκης) - Κέντρο Πολιτισμού Θεσσαλονίκης (ΚΕ.ΠΟ.ΘΕ.) και τον πολιτιστικό φορέα Εσαεί εν Ροή, θεσμός που λειτουργεί από το 2004.
Ομάδες Χορού με τις οποίες συνεργάσθηκε: Τα μπαλέτα του 20ου αιώνα του M.Béjart (Παρίσι, 1968-1981), Ομάδα Χορού του Serge Lifar (1959, Μόντε Κάρλο), Ομάδα Χορού της Maya Manalova (1960), Corps de Ballet του Marquis de Cuevas (1961-62), Ομάδα Χορού της Janine Charrat (1962).
Εθνικά Θέατρα, Όπερες και Φεστιβάλ με τα οποία συνεργάσθηκε: Θέατρο Καπιτωλίου στην Τουλούζη (1957), Βασιλικό Θέατρο της Βαλονίας (1960), Όπερα Comique (1963), Theatre des Arts de Rouen (1963), Μπαλέτο Εθνικής Όπερας του Αμβούργου (1964-67), Φεστιβάλ του Brantôme (1965-66), Φεστιβάλ της Αβινιόν Paradise Now (1968) κ.α.
Παραστάσεις του στο ΚΘΒΕ: Επεισόδια (1983), Μπαλλετομανία Α΄ (1983), Μπαλετομανία Β΄ (1983), ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΕΦΕΡΗΣ ή μια φλόγα που θυμάται σωστά (1983), Φάσμα (1984), Οι Καιροί της Άνοιξης (1984), Τα Μυστήρια του Άττη (1984), Ίδε ο Άνθρωπος (1985), Το Πλοίο των Τρελών (1986), Εικαστικά Παιχνίδια (1987), Αφιέρωμα στον Γιάννη Ρίτσο (1987), Οι Τρεις Σωματοφύλακες (1987), Το Μεθυσμένο Καράβι ή Αρθούρος Ρεμπώ (1988).
Χορευτές – Συνεργάτες του στη Θεσσαλονίκη (1981-90): Andriev Claudine, Astier Alain, Charlier Benedicte, Dijon Alain, Duport Claire, Eklant Henning, Forgas Blaise, Isembert Martin, Julian Sabine, Karys Ianike, Kher Brigitte, Letellier Christophe, Milian Irma, Pujol Didier, Ratlas Timour, Vandenberg Isabelle, Vinclaire Grete, Ασαλουμίδης Νίκος, Βαενά Αγγελική, Βορτσέλα Αννίτα, Βυτινάρου Μπέτυ, Γιαννακόπουλος Θανάσης, Γκασούκα Ελένη, Δίπλα Νίνα, Δράκου Λίλιαν, Ευφραιμίδου Ερυφίλη, Ζούπης Τάσος, Θεοφανίδου Αναστασία, Καζάρας Σταμάτης, Καλόσακας Μπάμπης, Καμινάρης Δημήτρης, Καπάζογλου Εύα, Κασκαμπανιώτης Γιάννης, Καστανίδου Βάγκυ, Κατσούλας Γιάννης, Κίκου Κατερίνα, Κλώνη Πολυξένη, Κορωναίου Δήμητρα, Κοσμίδης Κυριάκος, Κούκρας Θόδωρας, Μαζνώκης Νίκος, Μαλάμη Μίνα, Μελά Πένυ, Μεταξόπουλος Πάνος, Μηλιοπούλου Μαρία, Μητσάκου Λίνα, Μιχαηλίδης Ιάσων, Μπαρτζώκα Ζέφη, Πανερίτη Ζωή, Παπαδημητρίου Ρούλα, Παπαϊωάννου Φάνης, Παπαλεξίου Όλγα, Πετρίδης Κώστας, Ρήγου Νότα, Σεϊτανίδης Γιάννης, Σιδέρης Νίκος, Σταματάκης Τάσος, Τήλιος Μαρίνος, Τσακάλου Ιωάννα, Τσάκωνας Ηλίας, Τσιτουρίδης Στάθης, Χατζησίμου
Χάρης, Χειλοπούλου Μαρία, Έκτακτοι Συνεργάτες: Guielgud Maina, Asakawa Itomi Ηθοποιοί - Συνεργάτες: Αλβανού Μαρία, Μπαρτζώκα Ελβιρα, Ευθυμίου Χρήστος, Ανδριαδάκη Βαγγελιώ, Ζηβάς Πέτρος, Χειμώνα Μίνα, Στογιαννίδης Βασίλης
ΠΗΓΕΣ
Lommel D. (2011). Συνέντευξη με τον Daniel Lommel, Αθήνα.
Ανώνυμο (2011). Συνέντευξη από μαθητές και συνεργάτες του, Θεσσαλονίκη.
Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος (2011). [Online] Ψηφιακή Βιβλιοθήκη ΚΘΒΕ. Διαθέσιμο υλικό στο: www.ntng.gr. Πρόσβαση: Απρίλιος 2011.
Φεσσά-Εμμανουήλ Ε. (2004). ΧΟΡΟΣ & ΘΕΑΤΡΟ. Daniel Lommel., σελ. 234-243. Αθήνα: Εκδόσεις Έφεσος.
Φωτογραφικό Υλικό
Lommel D. (2001). Προσωπικό αρχείο D. Lommel. Φωτογράφηση: Βασίλειος Μποζίκης.
ΚΘΒΕ (2011). Ψηφιακή Βιβλιοθήκη ΚΘΒΕ. Φωτογράφηση: Βασίλειος Μποζίκης.
Περιφέρεια Κεντρ. Μακεδονίας – Κέντρο Πολιτισμού & Εσαεί εν Ροή (2011). Βραβείο ΤΕΡΨΙΧΟΡΗ 2011. Φωτογράφηση: Κική Αβράμογλου.
