Χριστίνα Κάλμπαρη «τέχνη είναι ο τρόπος να μετουσιώνω ό,τι βιώνω καθημερινά»
Η Χριστίνα Κάλμπαρη είναι μία νέα καλλιτέχνιδα που το ταλέντο της έχει ξεχωρίσει από την αρχή της πορείας της. Μαθήτρια του Δ. Μυταρά τελείωσε την Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας με πτυχίο στην ζωγραφική. Ενώ έπειτα πήγε στο Βερολίνο για να σπουδάσει ζωγραφική και φωτογραφία. Τέλος το 2001 επέστρεψε στην Ελλάδα για να κάνει το μεταπτυχιακό της πάνω στις ψηφιακές μορφές της τέχνης. Είναι μία καλλιτέχνιδα με υποτροφίες και διακρίσεις και πολλές ατομικές και ομαδικές εκθέσεις. Πέρα όμως από την ζωγραφική και την φωτογραφία η Χριστίνα Κάλμπαρη είναι και σκηνογράφος – ενδυματολόγος με σκηνικά και κουστούμια της να εμφανίζονται στο Θέατρο Τέχνης Κάρολος Κουν, στο Ηρώδειο, στο Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου και όχι μόνο.
Σας ευχαριστώ πολύ για την συνέντευξη αυτήν. Θα ήθελα να μου πείτε αρχικά πως μπήκε η τέχνη στην ζωή σας;
Ζωγράφιζα πολύ ως παιδί και είχα την τύχη οι γονείς μου, και ειδικά ο πατέρας μου, να αγαπάνε πολύ τη ζωγραφική και να μου προσφέρουν μαθήματα όσο ήμουν στο σχολείο, ενθαρρύνοντάς με έντονα να γίνω ζωγράφος. Δεν ξέρω πραγματικά αν θα ακολουθούσα αυτό το δρόμο χωρίς αυτή την πίστη και την υποστήριξή τους. Οπότε κατευθείαν με το που τελείωσα το σχολείο έδωσα στη Σχολή Καλών Τεχνών.
Στη Σχολή της Αθήνας και αργότερα του Βερολίνου ήταν που ήρθα σε επαφή και με τη σκηνογραφία και άρχισε να με ενδιαφέρει πολύ η ενασχόληση με το θέατρο.
Βουνοκορφές σε ομίχλη (ανατολή), 2022, ακρυλικό σε καμβά, 165x180cm
Από την αρχή της καριέρας σας διακριθήκατε για το ταλέντο σας αλλά συμμετείχατε επίσης και σε σημαντικές εκθέσεις και διοργανώσεις. Υπάρχει κάποια στιγμή που ξεχωρίζετε;
Θα ξεχώριζα μια πολύ ιδιαίτερη διοργάνωση στη Γαλλία, και συγκεκριμένα στη Lectoure, έναν μεσαιωνικό οικισμό στα Πυρηναία Όρη, όπου είχα παρουσιάσει την πρώτη μου ατομική έκθεση στο εξωτερικό το 2007. Το Κέντρο Φωτογραφίας της Lectoure οργανώνει κάθε χρόνο ένα πανέμορφο καλλιτεχνικό φεστιβάλ με εικαστικές εκθέσεις σε διάσπαρτα κτίρια του οικισμού αλλά και με πολύ ιδιαίτερες υπαίθριες δράσεις μέσα στη φύση.
Μια άλλη διοργάνωση που δεν ξεχνώ ήταν με τον επιμελητή Ντένη Ζαχαρόπουλο στα πλαίσια ενός residency του Μακεδονικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης. Μαζί με άλλους οχτώ καλλιτέχνες από την Ελλάδα και τη Γαλλία είχαμε την ευκαιρία να δουλέψουμε για μερικές μέρες μέσα στις ιστορικές φυλακές του Γεντί Κουλέ στη Θεσσαλονίκη. Θυμάμαι πόσο υποβλητική εμπειρία ήταν να κάθομαι για ώρα μέσα στα κελιά και να οικειοποιούμαι το χώρο σχεδιάζοντας.
Στο θέατρο, μια από τις πιο έντονες στιγμές που ξεχωρίζω ήταν στο Ηρώδειο, όταν είχα κάνει το 2019 τα σκηνικά και τα κοστούμια στην παράσταση «Εκκλησιάζουσες: Μια λαϊκή οπερέτα» σε μουσική και λιμπρέτο του Σταμάτη Κραουνάκη. Η δυνατότητα του να δουλεύεις σε ένα τόσο φορτισμένο χώρο και να μοιράζεσαι αυτή τη συλλογική εμπειρία με τους υπόλοιπους συντελεστές είναι από τα πιο μοναδικά πράγματα που θα θυμάμαι.
Μικρές ιστορίες εγκλεισμού (Κηδεμονία), 2002, έγχρωμη φωτογραφία, διαστάσεις μεταβλητές
Ζωγράφος, φωτογράφος, σκηνογράφος και ενδυματολόγος, έχετε επιμεληθεί εκθέσεις και καταλόγους ενώ έχετε ασχοληθεί και με την εκπαίδευση. Όλα αυτά συνυπάρχουν ή ανάλογα την περίοδο το κάθε ένα σας εκφράζει περισσότερο ή λιγότερο;
Συνήθως συμβαίνει το ένα πρότζεκτ να διαδέχεται χρονικά το άλλο και είναι κάτι που και η ίδια το επιδιώκω. Ύστερα από μια μακρά περίοδο απομόνωσης στο εργαστήριο, έχω μια μεγάλη ανάγκη να συνεργαστώ με άλλους ανθρώπους και να βγω από το κλειστό σύμπαν της ζωγραφικής. Η εναλλαγή που μου προσφέρει ειδικά το θέατρο, το μοίρασμα, η από κοινού δημιουργία, η εφήμερη και γι αυτό πολύ έντονη εμπειρία κάθε παραγωγής, όλο αυτό με ανανεώνει και μου δίνει νέο υλικό όταν θα επιστρέψω πίσω στο εργαστήριο.
Με τη φωτογραφία ασχολήθηκα περισσότερο τα πρώτα χρόνια μετά τη σχολή, όταν πειραματιζόμουν με νέα μέσα και τεχνικές. Οι φωτογραφίες που προέκυψαν τότε αποτύπωναν ‘σκηνικά’ μικρής κλίμακας που έφτιαχνα στο εργαστήριό μου μου και στα οποία έμπαινα μέσα η ίδια, στήνοντας σύντομες ‘θεατρικές’ αφηγήσεις. Ήταν τότε που άρχισα σταδιακά να δουλεύω και στο θέατρο ως σκηνογράφος.
Η επιμέλεια εκθέσεων και καταλόγων δεν ήταν για μένα μια σταθερή ενασχόληση, αλλά προέκυψε στο παρελθόν μέσα από μια διάθεση καθαρά πειραματική, με σκοπό τον συσχετισμό της ζωγραφικής και των εικαστικών τεχνών με άλλες μορφές τέχνης. Μια τέτοια περίπτωση ήταν το συλλογικό βιβλίο «Παίγνια» (εκδόσεις Futura 2011), στο οποίο συγγραφείς και ποιητές έγραψαν ένα λογοτεχνικό κείμενο, ποίημα ή μονόπρακτο με αφορμή τους συνειρμούς που τους προκαλούσε η ζωγραφική μου δουλειά.
Η εκπαίδευση είναι μια σταθερή πλέον ενασχόλησή μου. Τα τελευταία χρόνια διδάσκω σκηνογραφία σε σπουδαστές υποκριτικής σε δραματική σχολή. Η επαφή μου με τους σπουδαστές, οι πειραματισμοί τους και οι συζητήσεις μας για τη σκηνογραφία, η δική μου έρευνα για το τι γίνεται στη σύγχρονη σκηνογραφία αυτή τη στιγμή, όλα αυτά είναι για μένα μια πλούσια εμπειρία, και ελπίζω και για τα ίδια παιδιά.
Ενθύμηση I, 2021, ακρυλικό σε καμβά, 110 x 140 c. Ευγενική παραχώρηση η καλλιτέχνις & Francoise Heitsch Gallery
Όπως αναφέραμε έχετε ασχοληθεί με πολλές πτυχές της τέχνης. Τι είναι όμως για σας τέχνη;
Για μένα η τέχνη είναι ο τρόπος να μετουσιώνω ό,τι βιώνω καθημερινά. Συναισθήματα, σκέψεις, γεγονότα που με κατακλύζουν προσπαθώ να τα πλάσω σε μια συγκεκριμένη, απτή, εικαστική μορφή, μέσα από την οποία επικοινωνώ αυτό το πρωτογενές υλικό. Είναι δηλαδή η τέχνη για μένα καταρχάς μια ανάγκη μετάπλασης και επικοινωνίας. Και μιλώντας όχι μόνο ως καλλιτέχνης αλλά και ως θεατής, θεωρώ ότι η επαφή με την τέχνη είναι ένας ιδανικός τρόπος να έρχεσαι σε επαφή με τον εαυτό σου, να αποκτάς συνείδηση των συναισθημάτων και των καταστάσεων που συμβαίνουν γύρω σου, να έχεις στιγμές στην καθημερινότητά του, στις οποίες θα μετατοπίζεσαι, θα βγαίνεις για λίγο από τον ‘ασφαλή’ χώρο σου και θα γίνεσαι δέκτης μια άλλης πιο διευρυμένης ματιάς.
Υπάρχουν καλλιτέχνες που σας έχουν επηρεάσει στο έργο σας;
Ναι, είναι πολλοί οι εικαστικοί καλλιτέχνες που αγαπώ και που αποτελούν για μένα οδηγό. Κάθε μέρα, στα διαλλείματα που κάνω στο εργαστήριο, ξεφυλλίζω βιβλία ζωγράφων, γιατί βλέποντας τη δουλειά τους η ματιά μου ξεκουράζεται και μπορώ ύστερα να δω πιο καθαρά πώς θα προχωρήσω. Αν έπρεπε να ξεχωρίσω κάποιους από αυτούς τους ζωγράφους που σταθερά μελετάω και συμβουλεύομαι, θα ανέφερα τον Σεζάν, για την συμπαγή δομή των έργων του, τον Μοράντι για τη λιτότητά του, και τον Edward Hopper για την ερημιά και την μοναξιά των χαρακτήρων του.
Στη δουλειά μου με ενδιαφέρει πολύ το πώς θα αποτυπώσω κάτι υπαρξιακό στις εικόνες. Σε αυτή την αναζήτηση του υπαρξιακού στοιχείου με βοηθούν επίσης πολύ η λογοτεχνία, η ποίηση και η φιλοσοφία. Ένα βιβλίο που έχει καθορίσει τη σκέψη μου είναι «Ο Μύθος του Σισύφου» του Αλμπέρ Καμύ, στο οποίο βρήκα διατυπωμένο σε λόγια αυτό ακριβώς που θα ήθελα να εκφράζουν οι πίνακές μου.
Ενθύμηση II, 2021, ακρυλικό σε καμβά, 80 x 90 cm. Ευγενική παραχώρηση η καλλιτέχνις & Francoise Heitsch Gallery
Ολοκληρώθηκε η έκθεση σας «Εκδρομή» στο Κέντρο Τεχνών του Δήμου Αθηναίων πριν λίγο καιρό με πολύ καλές κριτικές. Τα έργα σας έχουν μία κίνηση, μοιάζουν με στιγμιότυπα μιας άλλης εποχής ταυτόχρονα όμως εκπέμπουν δυναμισμό και ηρεμία. Μία νοσταλγία θα έλεγα. Τι ήταν όμως αυτό που σας έδωσε το έναυσμα να πάρετε ένα βιβλίο και να του δώσετε εικόνα;
Όπως αναφέρει ο Χριστόφορος Μαρίνος, ο επιμελητής της έκθεσης, το βιβλίο «Η εκδρομή των κοριτσιών που χάθηκαν» της Anna Seghers ήταν μια ευτυχής συνάντηση, που προέκυψε την εποχή που δούλευα πάνω σε αυτά τα έργα, και όχι ακριβώς η εκκίνηση για να τα δημιουργήσω. Με ένα πολύ ενδιαφέρον για μένα τρόπο, η αφήγηση του βιβλίου αποτέλεσε το πλαίσιο και της δικής μου εικαστικής αφήγησης. Το ίδιο και οι χαρακτήρες του βιβλίου, τα κορίτσια του, τα οποία βρήκαν τη συγγενική τους μορφή στις φιγούρες που εμφανίζονται στους δικούς μου πίνακες. Δεν επρόκειτο δηλαδή για κάποιου είδους εικονογράφηση του βιβλίου αλλά για την επιθυμία συνομιλίας μεταξύ ζωγραφικής και λογοτεχνίας και για την εύρεση μιας συγγενούς ατμόσφαιρας. Πάντα με απασχολούσε πολύ το πώς μπορείς να πεις ιστορίες μέσα από τη ζωγραφική, γι αυτό και τέτοιου είδους παραλληλισμοί με τη λογοτεχνία με ενδιαφέρουν ιδιαίτερα.
Μικρές ιστορίες εγκλεισμού (Νύφη), 2002, έγχρωμη φωτογραφία, διαστάσεις μεταβλητές
Δυναμική είναι επίσης και η παρουσία σας στον χώρο του θεάτρου. Η τελευταία σας παρουσία ήταν στην παράσταση «Υπερβολές» στο Θέατρο Τέχνης όπου είχε τα δικά σας σκηνικά και κοστούμια. Μία εμπειρία που για σας δεν είναι καινούρια. Κατά πόσο διαφέρει ο τρόπος που αντιμετωπίζετε μία παράσταση που είναι συλλογική δουλειά με μία ατομική έκθεση;
Όταν ετοιμάζω μια έκθεση έχω θέσει το δικό μου πολύ προσωπικό πλαίσιο για το πώς θα δουλέψω μια ενότητα έργων. Θεωρώ πως το πιο δύσκολο κομμάτι της δουλειάς στο εργαστήριο είναι ότι είσαι απολύτως μόνος σου, και μόνο η δική σου πίστη σε αυτό που κάνεις είναι η πυξίδα του για το αν είσαι στο σωστό δρόμο. Στο θέατρο τα πράγματα είναι αρκετά διαφορετικά. Ξεκινάω χωρίς τίποτα προδιαγεγραμμένο ώστε να κατανοήσω τους στόχους του σκηνοθέτη και το τι μου δίνει το θεατρικό κείμενο και ο χώρος. Τις σκηνογραφικές και ενδυματολογικές ιδέες τις μοιράζομαι και τις δοκιμάζω σε συνεχή βάση με τον σκηνοθέτη μέχρι να πάρουν την τελική τους μορφή. Τυχόν αμφιβολίες λύνονται μέσα από την αλληλεπίδραση με τους άλλους συνεργάτες. Πιστεύω πως η μεγαλύτερη πρόκληση για έναν εικαστικό καλλιτέχνη είναι η προσαρμοστικότητα που απαιτεί η συλλογική δουλειά, και επίσης η πρακτική εφαρμογή της σκηνογραφικής ιδέας, με όλες τις δυσκολίες που μπορεί να προκύψουν και να επαναπροσδιορίσουν την αρχική εικαστική πρόταση.
Δουλεύετε πολύ. Συνέχεια ετοιμάζετε κάτι καινούριο. Ο καλλιτέχνης σταματάει ποτέ να δουλεύει;
Για μένα η δουλειά του καλλιτέχνη είναι όπως οποιαδήποτε άλλη δουλειά, και χαρακτηρίζεται κι αυτή από τις δικές της καθημερινές συνήθειες και ιδιαιτερότητες. Θα σταματούσε κάποιος τη δουλειά του, θα φανταζόταν να έχει ένα χαλαρό ρυθμό και να μην είναι συνεπής στο επάγγελμά του; Το ίδιο ισχύει και για τον καλλιτέχνη, η δουλειά του απαιτεί αφοσίωση, επιμονή και καθημερινή ενασχόληση για να προχωρήσει. Χαίρομαι με κάθε πρόταση που μου έρχεται για συμμετοχή σε μια έκθεση ή σε μια παράσταση, ακόμη κι αν κάποιες φορές προκύπτουν όλα παράλληλα. Προσωπικά το έχω πολύ ανάγκη να δουλεύω μέσα σε ένα συγκεκριμένο χρονικό πλαίσιο, γιατί αυτό με οργανώνει και μου δίνει την ευκαιρία να πάω τη δουλειά μου ένα βήμα παραπέρα.
Ενθύμηση Χ, 2021, κάρβουνο σε χαρτί, 70x100cm. Ευγενική παραχώρηση η καλλιτέχνις & Francoise Heitsch Gallery. (2)
Τι νέο να περιμένουμε;
Αυτές τις μέρες ετοιμάζω μια ατομική έκθεση που θα παρουσιαστεί στην Ελβετία στα τέλη Ιουνίου. Πρόκειται για ένα pop-up event στη γκαλερί Espace L στη Γενεύη, με τον ευρύτερο τίτλο Home/ Voyage, με το οποίο η γκαλερί συστήνει τη δουλειά νέων καλλιτεχνών στο ελβετικό κοινό. Στην έκθεση παρουσιάζω πρόσφατα ζωγραφικά έργα καθώς και μια παλαιότερη φωτογραφική ενότητα. Επίσης αρχές Ιουλίου θα συμμετέχω σε μια πολύ ενδιαφέρουσα έκθεση στην Πάτρα, στη Στέγη Γραμμάτων Κωστή Παλαμά, με τίτλο “Το Άπειρο (Διάλογος Τρίτος)” σε επιμέλεια του ζωγράφου Χρήστου Γιαννόπουλου, στην οποία συμμετέχουμε δέκα ζωγράφοι από την Ελλάδα και την Ιταλία. Και από Σεπτέμβρη ξεκινάνε ξανά πρόβες για μια νέα παράσταση στο Θέατρο Τέχνης Κάρολου Κουν, στην οποία έχω αναλάβει τη σκηνογραφία.
Christina Calbari
email: Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.
Facebook: www.facebook.com/christina.calbari/
Instagram: www.instagram.com/christina_calbari/
Ευχαριστώ την κ. Χριστίνα Κάλμπαρη για τις φωτογραφίες και την όμορφη συνέντευξη!