Προμηθέας 2.0: αναδομίσεις και ενδοσκόπιση για τα δώρα της τεχνολογίας και την κουλτούρα του ναρκισσισμού
Η έκθεση Προμηθέας 2.0 ξεκίνησε στις 2 Οκτωβρίου και παρουσιάζεται στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης (Πειραιώς 206, Ταύρος) μέχρι την Πέμπτη 18 Οκτωβρίου. Πρόκειται για μια ομαδική έκθεση με μεγάλο ενδιαφέρον καθώς 35 καλλιτέχνες, με έναυσμα την τραγωδία «Προμηθέας Δεσμώτης» του Αισχύλου, αναδεικνύουν τη διαχρονικότητα και τους συμβολισμούς του μύθου, και, πιο συγκεκριμένα, του προμηθεικού δώρου: της φωτιάς, αναγάγοντας το στο σήμερα.
Οι δημιουργοί σχολιάζουν μέσα από έργα ζωγραφικής, φωτογραφίας, εγκαταστάσεις, γλυπτά και βίντεο, τι απέγινε το δώρο αυτό, σε τι μετεξελίχτηκε και πώς το χρησιμοποιεί η ανθρωπότητα (κυρίως η δυτική κοινωνία), μέσω της τεχνολογίας και του διαδικτύου.
Το independent επικοινώνησε με τρεις από τους ζωγράφους που συμμετέχουν στην έκθεση, τη Χρύσα Βαλσαμάκη, το Νίκο Μόσχο και την Αφροδίτη Παπδουλή, και τους έκανε ερωτήσεις σχετικά με την οπτική τους στο θέμα, όπως αυτή εκφράζεται με το έργο με το οποίο συμμετέχουν. Και στων τριών τα έργα η φωτιά είναι εμφανής.
Προμηθέας
Kυρία Βαλσαμάκη, γιατί έχετε έχετε επιλέξει μια νέα σύγχρονη γυναίκα να παίζει το ρόλο του Προμηθέα;
ΧΒ Eπιχειρώ μια αναδιατύπωση του μύθου του Προμηθέα με σκοπό να δημιουργήσω κάποια ερωτήματα σε σχέση με το πώς διαμορφώθηκαν οι μύθοι σε σχέση με το φύλο (από την απαρχή του κόσμου βλ. Αδάμ και Ευα ) και ποιους σκοπούς εξυπηρέτησαν ανά τους αιώνες οι αυτές αφηγήσεις.
Παρουσιάζετε μια μορφή αλύγιστη, ορθωμένη, απελευθερωμένη, που στέκεται απέναντι μας αλλά δεν μας επιτρέπει να διεισδύσουμε στον εσωτερικό κόσμο της. Δίπλα της ένα οικόσιτο σκυλί μας κοιτά κατάματα. Κατά κάποιο τρόπο οι όροι έχουν αντιστραφεί: o άνθρωπος - γυναίκα απελευθερώνεται και το ζώο - φύση δαμάζεται. Πώς βλέπετε αυτή τη συνύπαρξη και πως την αναγάγετε στο σήμερα;
ΧΒ Είναι μια ίσως απάντηση κατά Τ. Μπεργκερ όπως την διατύπωσε στο βιβλίο «Η εικόνα και το βλέμμα». Η γυναίκα στους πίνακες προσφέρεται στον θεατή. Είναι διαθέσιμη και με εναν τρόπο ανήκει σε αυτόν που την κοιτάζει. Ήθελα να παίξω με τα όρια αυτού του ανήκειν.
Αν θα μπορούσα να ζωγραφίσω ένα σώμα που δεν θα είναι διαθέσιμο παρόλο που απεικονίζεται χωρίς ρούχα.
Κατά τον μύθο του Προμηθέα, η στιγμή της δωρεάς της φωτιάς σηματοδοτεί το πέρασμα από τον άνθρωπο- ζώο στον «πολιτισμένο»-άνθρωπο. Ο σκύλος λειτουργεί ως υπενθύμιση της σύνδεσης με το φυσικό, το πρωτόγονο στοιχείο.
Όλες οι τέχνες δόθηκαν στον άνθρωπο από τον Προμηθέα (πᾶσαι τέχναι βροτοῖσιν ἐκ Προμηθέως). Τι πιστεύετε θα πρόσφερε ή, ενδεχομένως, θα άλλαζε ο Προμηθέας αν εμφανίζονταν σήμερα;
ΧΒ Ο Προμηθέας είναι ένας πολύ όμορφος μύθος. Όμως δεν πιστεύω στους από μηχανης θεούς και σωτήρες, οπότε θα απαντούσα ότι αν υπάρχει πιθανότητα να αλλάξει κάτι αυτό μπορεί να γίνει από τον καθένα από εμάς στο εδώ και στο τώρα.
Δύο φωτιές
Κύριε Μόσχο, το έργο σας Δύο φωτιές, η φωτιά είναι επιθετική, το ίδιο και οι ήλιοι με τις αγκαθωτές ακτίνες, ενώ μια αλλοιωμένη γυναικεία μορφή αποστρέφει το βλέμμα της από μια συστάδα από πλαστικούς, φουσκωτούς φοίνικες. Κρούετε ένα σήμα κινδύνου ή απλώς αποτυπώνετε αυτό που παρατηρείτε γύρω σας;
ΝΜ Τα έργα μου ξεκινάνε από την πραγματικότητα που ζούμε και μέσα από αλλοιώσεις και αναδομήσεις καταλήγουν σε αυτή. Αλλιώς δεν έχουν λόγο ύπαρξης. Το κάθε στοιχείο σε αυτά υπηρετεί ένα σκοπό με τον τρόπο που αποδίδεται.
Το συγκεκριμένο έργο δομήθηκε πάνω σε δυο ζητήματα: την δύναμη της εξέλιξης και τις ανάγκες που υπηρετεί ή και δημιουργεί. Θέλοντας να βάλω στο προσκήνιο αιτίες και ποιοτικές διαφορές μου ήρθαν στο νου δυο περιπτώσεις. Ένας άνθρωπος σε απόγνωση που ζητούσε τα στοιχειώδη και ένας άλλος που τα είχε υπερβεί κατά πολύ. Τα υπόλοιπα επαφίενται στον θεατή.
Αποστεωμένα χέρια και πόδια, σώματα στραμμένα προς τον θεατή αλλά που το καθένα βρίσκεται σε διαφορετικό επίπεδο, συνυπάρχουν στη σύνθεση σας αλλά δεν επικοινωνούν μεταξύ τους. Κοιτούν σε διαφορετικές κατευθύνσεις. Τι σχόλιο θα θέλατε να κάνετε για την επικοινωνία των ανθρώπων σήμερα;
ΝΜ Το έργο όπως προ είπα εστιάζει σε διαφορετικές ηθικές υποστάσεις. Συνεπώς για να γίνουν ακόμα πιο γλαφυρές τοποθετώ μέσα σε έναν κοινό αφηγηματικό χώρο τρία τμήματα. Στο κάτω μέρος η κάθε φιγούρα έχει την αυθυπαρξία της και ταυτόχρονα γειτνιάζει με το εντελώς διαφορετικό. Βρίσκονται στο ίδιο σπίτι και ζουν σε διαφορετικούς κόσμους. Η διαφορετικότητες πηγάζουν από επιμέρους στοιχεία. Κοινός παρονομαστής των δυο ατομικοτήτων είναι η φιγούρα που βρίσκεται σε ένα εσωτερικό χώρο στο πάνω τμήμα του έργου. Εκεί βρίσκεται η αγωνία που μοιραζόμαστε όλοι μας.
Ο Προμηθέας πιστεύει ότι η Εξουσία είναι βία, τρόμος και αδικία. Ποια, κατά τη γνώμη σας, είναι η Εξουσία που αντιμετωπίζει σήμερα ο πολιτικός άνθρωπος και ο άνθρωπος του πνεύματος;
ΝΜ Νομίζω πως ο μεγαλύτερος φόβος της σκέψης είναι τα στερεότυπα. Η αδυναμία δηλαδή να δει κανείς νηφάλια πίσω από την επιφάνεια και να ανατρέψει τα δεδομένα.
Παρά τις εξελίξεις και τις κατακτήσεις σε τεχνολογικό και νοητικό επίπεδο , βλέπουμε ότι ταυτόχρονα αναπτύσσονται όλο και πιο ισχυροί κατασταλτικοί μηχανισμοί της κριτικής σκέψεις. Τα Μέσα Μαζικής Δικτύωσης δίνουν βήμα σε κάθε φωνή και μπορούν να σε φέρουν σε επαφή με την άλλη άκρη του κόσμου. Δυστυχώς όμως αποτελούν και τα βασικά πλέον πεδία διαμόρφωσης της αντίληψης.
Η είδηση καταναλώνεται χωρίς κόπο επιφανειακά και χωρίς συνήθως την διάθεση για περεταίρω ανάλυση. Άλλωστε και ο χρόνος που διαμορφώνει το time line έχει διαφορετική πυκνότητα, από τον πραγματικό ,και η προσαρμογή του εγκεφάλου σε συνεχόμενα ερεθίσματα μπορεί να γίνει μόνο επιφανειακά. Η επιβολή ιδεών, στη συνέχεια, μπορεί να γίνει πολύ εύκολα μέσα από επιτυχημένους μηχανισμούς προώθησης . Ο σκεπτόμενος άνθρωπος, σαν άλλος Προμηθέας, έχει ηθικό χρέος να τους αμφισβητήσει και να τους ανατρέψει.
Ο Προμηθέας στην Times Square
Kυρία Παπδουλή, τι κάνει ο Προμηθέας σε μια μεγαλούπολη όπως η Νέα Yόρκη;
ΑΠ Ο Προμηθέας βρέθηκε στην μητρόπολη του κόσμου, στη Νέα Υόρκη, μέσα στο έργο μου "ο Προμηθέας στην Times Square", με την πρόθεση να προσφέρει , αντί για φωτιά και γνώση, τις νέες τεχνολογίες και πολλά υλικά αγαθά του δυτικού κόσμου.
Στην Times Square λοιπόν βλέπει κανείς ένα πλήθος από προιόντα, που υπόσχονται μέσα από τις διαφημίσεις νέον, λάμψη κι άνεση στην σημερινή ζωή. Οι γυναίκες δεν γερνάνε κι είναι πάντα θελκτικές. Οι τεχνολογίες διατείνονται πως η επικοινωνία μας φέρνει ακόμα πιο κοντά, με νέες ταχύτητες.
Σε ποιον ανήκει το αναπηρικό αμαξίδιο που διακρίνεται στο κέντρο του έργου σας;
ΑΠ Στο κέντρο του έργου μου βλέπουμε ένα αναπηρικό αμαξίδιο με χρυσή επένδυση και ορισμένες γνωστές φίρμες να το πλαισιώνουν. Μπροστά από το αμαξίδιο διακρίνονται φιγούρες σχεδόν υπνωτισμένες. Ανδρείκελα...
Αυτό γιατί ο άνθρωπος σταδιακά παραλύει από την λάμψη των αγαθών μέσα στον υπερκαταναλωτισμό, παύει να προσπαθεί, περιμένει ότι όλα είναι αυτόματα κι έτοιμα γι' αυτόν.
Ο Προμηθέας λέει στο Χορό, στις Ωκεανίδες, ότι πρόσφερε στους ανθρώπους "τυφλές ελπίδες" (τυφλὰς ἐν αὐτοῖς ἐλπίδας κατῴκισα). Εσείς θεωρείτε ότι η ανθρωπότητα μπορεί να ελπίζει σε κάτι καλύτερο και σε τι;
ΑΠ Τώρα, κατά την γνώμη μου αυτό που χρειάζεται η ανθρωπότητα, είναι ένα παράδοξο: αντί να κάνει βήματα μπροστά, να κάνει βήματα πίσω. Αν, δηλαδή έχει κάτι να ελπίζει, αυτό θα κριθεί από το κατά πόσο μπορεί να ρίξει μια ματιά στον εαυτό της. Να δει πως η αληθινή ευτυχία θα έρθει μέσα από τις ξεχασμένες δυστυχώς αρετές του πολιτισμού. Τις τέχνες για παράδειγμα, που μας καλούν να αναπτύσσουμε τις δεξιότητες των χεριών και του μυαλού μας.
Δεν μας πάει πουθενά το τελευταίας τεχνολογίας κινητό, αν το μόνο που έχουμε να κάνουμε είναι η selfie. Θέλει ενδοσκόπηση κι αυτοκριτική αυτή η ζωή, δεν θέλει μεγάλες ταχύτητες και την κουλτούρα του ναρκισσισμού.
Στην έκθεση Προμηθέας 2.0 συμμετέχουν οι καλλιτέχνες:
Βασιλική Αντωνοπούλου, Κατερίνα Αντωνοπούλου, Χρύσα Βαλσαμάκη, Σίμης Γκατένιο, Νίκος Γιαβρόπουλος, Δήμητρα Δημοπούλου, Αγγελική Δουβέρη, Μιχάλης Καλλιμόπουλος, Εύη Καλογηροπούλου, Νατάσσα Κοτσάμπαση, Μάρω Κουρή, Δήμητρα Κουστερίδου, Αλέξανδρος Μαγκανιώτης, Μαρίνα Μαλτέζου, Αντρέας Μαράτος, Αναστάσης Παναγής Μελέτης, Αίμη Μελετίου, Ελένη Μουζακίτη, Νίκος Μόσχος, Μάρια Μπαχά, Στράτος Μπιχάκης, Μάρκος Μπλάτσιος, Ισμήνη Μπονάτσου, Κώστας Ντάφλος, Αγγελική Ξηροκώστα, Νίκος Παπαδημητρίου, Αφροδίτη Παπαδουλή, Μαρία Πάστρα, Μάριος Παύλου, Άντα Πετρανάκη, Μαρία Σεβαστάκη, Φοίβος Σοφικίτης, Μάρθα Τσιάρα, Βούλα Φερεντίνου, Θοδωρής Χρυσικός.
Επιμέλεια: Καλλιόπη Λιαδή
Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης, Πειραιώς 206, Ταύρος τηλ. 210 34 18 550
Ημέρες και ώρες λειτουργίας: Καθημερινά 18:00-22:00
