Ποια είναι η σημασία της Ιστορίας της Τέχνης;
Συχνά υπάρχει μια σύγχυση στην έννοια της Ιστορίας της Τέχνης. Σίγουρα δεν πρόκειται για την Ιστορία που γνωρίζουμε στο σχολείο. Δεν είναι η απομνημόνευση των γεγονότων και οι αυστηρές χρονολογίες. Η Ιστορία της Τέχνης είναι διαχρονική. "Ο παρελθόν χρόνος και ο παρόν χρόνος εμπεριέχονται στο μέλλοντα'', αναφέρει ο Τόμας Έλλιοτ.
Η λέξη Τέχνη συνδέεται με τις τέχνες που διακρίνουμε σαν πλαστικές ή οπτικές. Περιλαμβάνει όμως τη λογοτεχνία και τη μουσική.
Ένα έργο τέχνης δεν είναι τυχαίο δημιούργημα. Δημιουργήθηκε μέσα σε ορισμένο κοινωνικό πλαίσιο μιας συγκεκριμένης εποχής. Κατά συνέπεια αντιπροσωπεύει και εκφράζει αυτή την εποχή. Ταυτίζεται με την απελευθέρωση της προσωπικότητας και παρατηρώντας το, νοιώθουμε πληθώρα συναισθημάτων. Το έργο τέχνης ενεργοποιεί τις αισθήσεις μας και τη φαντασία μας.
Η Τέχνη πάνω απ' όλα είναι διαίσθηση. Μπορεί να υπάρχει τέχνη χωρίς ομορφιά. Η αντίληψη περί ομορφιάς άλλαξε μέσα στις εποχές. Διαφορετική αντίληψη για το ωραίο είχαν οι Αρχαίοι Έλληνες, άλλη, οι άνθρωποι της Αναγέννησης, άλλη, οι ιθαγενείς της Αυστραλίας και άλλη, οι κάτοικοι της Μαύρης Αφρικής. Ακόμα πιο εύκολα αντιλαμβανόμαστε αυτήν τη διαφορετική αντίληψη, όταν διαπιστώνουμε πόσο παροδικά ήταν τα πρότυπα ομορφιάς που πρόσφερε το σινεμά στις δεκαετίες του '50 και του '60 και που έδωσαν τη θέση τους σε σημερινά μοντέλα.
Η Τέχνη είναι φύση, δηλαδή ελεύθερη έκφραση. Όπως το παιδί εκφράζεται από τη γέννησή του με ενστικτώδεις επιθυμίες που κοινοποιεί στον εξωτερικό κόσμο με αυθορμητισμό, έμπνευση, δημιουργία, ανακάλυψη. Έτσι λειτουργεί και ο σύγχρονος καλλιτέχνης όπως αντίστοιχα δούλευε και ο προϊστορικός άνθρωπος.
Η Τέχνη είναι η έκφραση κάθε ιδεώδους σε πλαστική μορφή και όχι το αντίστροφο.
Ο καλλιτέχνης ανταποκρίνεται στο σχήμα, την επιφάνεια και την μάζα των πραγμάτων που είναι παρόντα στις αισθήσεις του.
Ο θεατής πρέπει να εσωτερικοποιήσει τη ματιά του και να διαβάσει την εικόνα όχι απλά να τη δει. Να αντιληφθεί τον κώδικα της εικόνας και να θέσει σε εγρήγορση το μυαλό και την ευαισθησία του.
Τελικά, τι είναι τέχνη και πολιτισμός;
Το 1920, οι καλλιτέχνες Γκαμπώ και Πέβσνερ δημοσίευσαν ένα μανιφέστο δηλώνοντας πως "η τέχνη έχει τη δική της απόλυτη και ανεξάρτητη αξία και πως επιτελεί μια λειτουργία στην κοινωνία, είτε αυτή είναι καπιταλιστική, είτε σοσιαλιστική, είτε κομμουνιστική. Η τέχνη να ζει πάντοτε σαν μια απαραίτητη έκφραση της ανθρώπινης εμπειρίας και σαν ένα σημαντικό μέσο επικοινωνίας".
Ο Πολιτισμός καλλιεργεί το πνεύμα, τη σκέψη και μας τροφοδοτεί με ποιότητα στην καθημερινότητά μας. Οι πολιτιστικές δράσεις συνεισφέρουν στην ίδια την κοινωνία και στο ίδιο το άτομο, εξωτερικεύοντας την προσωπική μας δημιουργική ικανότητα.
Πως ο κόσμος αντιμετωπίζει την τέχνη στην εποχή της κρίσης; Συνεχίζει να ενδιαφέρεται; Προβαίνει σε αγοραπωλησίες;
Η τέχνη πάντα θα είναι πόλος έλξης για τους λάτρεις της τέχνης αλλά και για τους επενδυτές! Τα τελευταία χρόνια υπήρξαν πολλές ευκαιρίες επένδυσης και μεγάλες προσφορές από ιδιωτικές συλλογές, που πολλοί επωφελήθηκαν! Γενικότερα, επιβάλλεται να συμβεί αναπροσαρμογή των κοστολογίων, συμπεριλαμβάνοντας τα πνευματικά δικαιώματα και την προστιθέμενη αξία του έργου τέχνης, έτσι ώστε το ευρύ κοινό να καταφέρει να ανταποκριθεί με μεγαλύτερη ευχέρεια.
Πως αντιμετωπίζουν οι καλλιτέχνες αυτή την περίοδο ύφεσης;
Οι καλλιτέχνες ως όντα που δημιουργούν μέσα από την επιβεβαίωση και την αποδοχή, διάγουν εξαιρετικά δύσκολη περίοδο πνευματικής καμπής.
Προκειμένου να ανταποκριθούν στα νέα κοινωνικοοικονομικά δεδομένα οφείλουν για λόγους διαβίωσης να προσαρμόσουν αντίστοιχα και την τέχνη τους. Φυσικά, κάποιοι θα καταφέρουν να παράξουν νέες ιδέες αλλά κατά πλειοψηφία, δεν υπάρχει η δυνατότητα γόνιμων νέων, ιδεών.
Τα κριτήρια αλλάζουν και οι επιλογές δημιουργίας, θεματολογίας, κατασκευής, τεχνικών προδιαγραφών, προσαρμόζονται στα πρακτικά δεδομένα.
Η περίοδος αυτή ευνοεί πιθανόν και την πλαστότητα έργων τέχνης;
Πλαστά έργα υπήρχαν πάντα στην αγορά. Συνήθως στα μεγάλα ονόματα των καλλιτεχνών, δημιουργώντας "ευκαιρίες" στους συλλέκτες. Σήμερα που οι τιμές έχουν πέσει και οι συλλέκτες αλλά και οι καλλιτέχνες, αναγκάζονται να πουλήσουν σε χαμηλές τιμές, δεν υπάρχει η αναγκαιότητα δημιουργίας αντιγράφων.
Δεν αποκλείεται όμως να υπάρξει και γι' αυτό, ο υποψήφιος αγοραστής θα πρέπει να είναι υποψιασμένος, να έχει συμβουλευτεί εξειδικευμένους ανθρώπους της τέχνης, πριν αποφασίσει να προβεί στην αγορά ενός σημαντικού έργου. Είτε αγοράζει από χώρο τέχνης είτε από δημοπρασία, θα πρέπει να είναι ενημερωμένος. Η Δικαιοσύνη πλέον αντιμετωπίζει αρκετά σχετικά συμβάντα, τόσο στην Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό.
Με ποια κριτήρια επιλογής γίνεται η προώθηση καλλιτεχνών;
Για την ανάδειξη ενός καλλιτέχνη και την προώθηση του έργου του συνεργάζονται άνθρωποι διαφόρων ειδικοτήτων. Διαβατήριο για τον ίδιο τον καλλιτέχνη είναι η δουλειά του. Είναι το ταλέντο, η δημιουργική του έμπνευση, η καινοτόμα τεχνική και θεματολογία που θα τον κάνει να διακριθεί και να ξεχωρίσει.
Η συνεργασία με τον ιστορικό τέχνης που θα τον εντάξει στα καλλιτεχνικά ρεύματα και θα αναλύσει τεχνικά και υφολογικά το έργο του, η σωστή παρουσίαση σε μία αίθουσα τέχνης και η εμπορική προώθηση σε συλλογές, μουσεία, πινακοθήκες, καθιστούν τον καλλιτέχνη έγκριτο.
Εννοείται ότι η αποδοχή του κοινού είναι το πρωτεύον κριτήριο.
Ο ίδιος δε ο καλλιτέχνης μπορεί να ευνοήσει την εικόνα του και την εμπορική αξία της δουλειάς του, με την αξιοποίηση των δημοσίων σχέσεων και τη δυνατότητα προβολής του στα διαδικτυακά μέσα.
Αν σας ανέθεταν τη διοργάνωση μιας εικαστικής έκθεσης που να αντικατοπτρίζει τη σημερινή εικόνα της Ελλάδας, από ποια έργα τέχνης και καλλιτέχνες θα μπορούσε να εκπροσωπηθεί;
Κάνοντας μία ιστορική αναδρομή, η εικόνα που εμφανίζεται σήμερα, μπορεί να ταυτιστεί με το ιδεολογικό υπόβαθρο του κινήματος Νταντά (Dada).
Το κίνημα Dada, μία λέξη χωρίς νόημα, ήταν το πιο ανατρεπτικό και αντιφατικό κίνημα στην τέχνη του αιώνα μας. Υπήρξε περισσότερο μια πνευματική κίνηση που θα εκφραστεί αργότερα και σαν καλλιτεχνική κατάκτηση και δημιουργήθηκε στα χρόνια του Μεσοπολέμου.
Σημαντικές προσωπικότητες της τέχνης και των γραμμάτων δημιούργησαν αρχικά στο κέντρο της Ευρώπης για να διαδοθεί σύντομα παγκόσμια, την ντανταϊστική επανάσταση που ανταποκρινόταν με τη βία των λέξεων και τη βία των εικόνων. Νοιώθοντας περιφρόνηση για μια κοινωνία που οι παραδόσεις της σε σχέση με την οικογένεια, τη θρησκεία και τον πατριωτισμό, δεν ήταν «τίποτα περισσότερο από προσωπείο», όπως δήλωναν.
Το κοινωνικοοικονομικό και πολιτικό σκηνικό σε ολόκληρη την Ευρώπη και κατά συνέπεια στη χώρα μας εκδηλώνει μια αντίστοιχη πληθώρα απόψεων, πανσπερμία σκέψεων, ιδεών, που οδηγούν σε εικόνα πλήρους ασάφειας, σύγχυσης και αποπροσανατολισμού!
Ο επιχειρηματικός κόσμος μπορεί να παραστεί αρωγός στην κοινωνία μέσω του πολιτισμού;
Οφείλει και υποχρεούται ηθικά να το πράξει!
Άλλωστε ο θεσμός της χορηγίας στην Ελλάδα υπάρχει ήδη από την αρχαιότητα. Μεγάλα κοινωφελή έργα στη σύγχρονη Ελλάδα έγιναν από τις δωρεές ευεργετών.
Έχοντας διατελέσει Υπεύθυνη Πολιτιστικών & Κοινωνικών Δραστηριοτήτων
στην Αττικό Μετρό Εταιρεία Λειτουργίας (ΑΜΕΛ) στο πλαίσιο της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης, εισηγήθηκα ιδέες φιλανθρωπικών εκδηλώσεων, πρωτοποριακού χαρακτήρα με καινοτόμα στοιχεία και με απόλυτη επιτυχία για το σκοπό της διοργάνωσης τους, που θεσμοθετήθηκαν.
Δημοσίευμα στην εφημερίδα ΚΕΡΔΟΣ, 24-26/12/2010, έκανε αφιέρωμα με τίτλο, "Πόσο κοινωνικά υπεύθυνες είναι οι ελληνικές εταιρείες.
Η μεγάλη πρόκληση της Κοινωνικής Εταιρικής Ευθύνης εν μέσω κρίσης", παρουσιάστηκε εκτενώς, το πως η Αττικό Μετρό Εταιρεία Λειτουργίας εφάρμοσε την ανάπτυξη με τρόπο υπεύθυνο και έμπρακτο σε βασικούς τομείς δράσεων στο Ανθρώπινο Δυναμικό της, το Περιβάλλον, την Κοινωνία και τις Τοπικές Κοινότητες.
Ο τουρισμός στη χώρα μας πρόσφατα έχει αρχίσει να αυξάνεται. Θεωρείται ότι ο πολιτισμός μπορεί να αποτελέσει όχημα για την αναβάθμιση του τουριστικού προϊόντος;
Ο πολιτισμός είναι η βάση για κάθε ανάπτυξη. Συμμετέχοντας ως Επιστημονικός Συνεργάτης στο πρόγραμμα Geo Routes Cultural Heritage Journeys Institute, το επιβεβαιώνω.
Το άνω πρόγραμμα αποτελεί μη κυβερνητικό και μη κερδοσκοπικό οργανισμό, του οποίου τα θεματικά οδοιπορικά πολιτιστικού και περιβαλλοντικού χαρακτήρα τελούν υπό την Αιγίδα της Ελληνικής Εθνικής Επιτροπής για την UNESCO και αποσκοπούν στην ανάδειξη της 'άλλης' Ελλάδας, στην προβολή της πολιτιστικής της κληρονομιάς και στη συμβολή για την ανάπτυξη της τοπικής κοινωνίας μέσω προγραμμάτων Εθελοντισμού και Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης.
Το 2013 βραβεύτηκε στο Παρίσι μεταξύ 1532 προτάσεων από όλον τον κόσμο, ως βέλτιστη πρακτική και αποτέλεσε εθνική επιτυχία!
Στο τρέχον έτος υπεγράφη Μνημόνιο Συνεργασίας με τον Ελληνικό Οργανισμό Τουρισμού για την προώθηση των ενεργειών προβολής της χώρας μας στο εξωτερικό.
Η τέχνη είναι για όλους;
Η Τέχνη απευθύνεται σε όλους!
«Η δημιουργία ενός έργου είναι δημιουργία ενός κόσμου», έγραφε ο Καντίνσκυ.
Την Τέχνη πρέπει να τη ζούμε, να τη βιώνουμε, βλέποντας μόνο και μόνο την ίδια τη φύση και όλες τις συμπαντικές δυνάμεις.
Και πιο πρακτικά, έχοντας γνώση των ιστορικών, κοινωνικών και οικονομοπολιτικών γεγονότων ανά τον κόσμο, μπορούμε να εξηγήσουμε και να καταλάβουμε την εικαστική σύλληψη και δημιουργία που συνέβαλλαν σ' αυτή.
Έχοντας διανύσει ήδη 25 σχεδόν έτη επαγγελματικής πορείας τι αποκομίζετε;
Στην μακρόχρονη επαγγελματική μου πορεία μέχρι σήμερα, είχα τη δυνατότητα να εργαστώ σε όλες σχεδόν τις διεξόδους της επαγγελματικής μου κατάρτισης, ολοκληρώνοντας δε κύκλους σε πολλούς τομείς. Εκπαίδευση, οργάνωση εκδηλώσεων, συγγραφή κειμένων, συνεργασίες πολλαπλές, δράσεις Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης.
Με δεδομένη εμπειρία σε πολλούς τομείς εφαρμογής των δυνατοτήτων επαγγελματικής δραστηριότητας, διαπιστώνουμε ότι είμαστε στο τέλος εποχής, για πολλά δεδομένα μέχρι σήμερα.
Οι καταστάσεις και οι συγκυρίες που ευνοούν την ανάπτυξη των τεχνών έχουν αλλάξει. Οι άνθρωποι της τέχνης (καλλιτέχνες, συλλέκτες, έμποροι) βρίσκονται σε διαδικασία ανασυγκρότησης και ανασυντάσσονται σύμφωνα με τις εξελίξεις.
Άλλωστε, η ιστορία μας διδάσκει και μας δίνει πολλαπλά παραδείγματα που οφείλουμε να αναλογιστούμε και να χαράξουμε νέα ελπιδοφόρα πορεία!
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ
Η Αννίτα Πατσουράκη γεννήθηκε στο Μεσολόγγι. Σπούδασε Ιστορία της Τέχνης και Αρχαιολογία στο Πανεπιστήμιο Paris I Pantheon-Sorbonne, στο Παρίσι. Ειδικεύτηκε στη Θεωρία και Μεθοδολογία της Ιστορίας της Τέχνης. Απέδωσε Μελέτη στη Σύγχρονη τέχνη και ειδικότερα για το κίνημα του Σουρεαλισμού. Αποφοίτησε με Εξαιρετική επίδοση το 1990, όπου και θα επιστρέψει στην Ελλάδα.
Έκτοτε έχει εργαστεί στο Δημόσιο τομέα :
-Εθνική Πινακοθήκη,
-Υπουργείο Πολιτισμού-Εκπαιδευτικά Προγράμματα,
-Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο,
-Υπουργείο Μεταφορών & Επικοινωνιών-Τμήμα Διεθνών Σχέσεων,
κατά τη διάρκεια προετοιμασίας και διεξαγωγής
της Προεδρίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το 2003.
-Αττικό Μετρό Εταιρεία Λειτουργίας-Υπεύθυνη Πολιτιστικών & Κοινωνικών Δραστηριοτήτων, Επιμελήτρια ύλης & Εξωφύλλου- Αρχισυνταξία κειμένων για το Περιοδικό «Ο Κόσμος του Μετρό», Υπεύθυνη Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης.
Στον Ιδιωτικό τομέα:
Καθηγήτρια Ιστορίας της Τέχνης για 15 χρόνια, σε Κολέγια και Εκπαιδευτικούς Οργανισμούς, όπου και έλαβε τίτλο ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗΣ από το Ε.ΚΕ.ΠΙΣ (Εθνικό Κέντρο Πιστοποίησης Υπ. Παιδείας & Εργασίας), το 2002.
Δίδαξε επίσης σε Πολιτιστικούς Συλλόγους και Πνευματικά Κέντρα Δήμων ανά την Ελλάδα, καθώς και στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο Πειραιώς, αναλύοντας θεματολογικές ενότητες της τέχνης και χρονολογικές περιόδους, σε κύκλους σεμιναρίων και θεματολογία από το χώρο του πολιτισμού και των τεχνών για εφαρμογή σε επαγγελματικό προσανατολισμό και αποκατάσταση.
Επιμελήτρια και Σύμβουλος για τη δημιουργία και τη λειτουργία σε
Μουσειακές Συλλογές, Πολιτιστικά Κέντρα, Πινακοθήκες,
Αίθουσες Τέχνης και Συλλέκτες Έργων Τέχνης, ανά την Ελλάδα.
Έχει δημοσιεύσει 85 κείμενα τέχνης, κριτικές αναλύσεις για το εικαστικό έργο καλλιτεχνών, άρθρα για θέματα πολιτισμού και επετειακά αφιερώματα, σε έντυπα τέχνης, εικαστικούς καταλόγους, ημερολόγια, λευκώματα, εφημερίδες και περιοδικά, στην Ελλάδα, στη Γαλλία και στις Η.Π.Α.
Ο κατάλογος «Σίσσυ, η μελαγχολική αυτοκράτειρα», μεταφράστηκε σε έξι ευρωπαϊκές γλώσσες.
Την τίμησαν με συνέντευξή τους, 25 και πλέον, διακεκριμένες προσωπικότητες από το χώρο των Τεχνών, των Γραμμάτων, του Πολιτισμού, των Επιστημών.
Έχει παραδώσει 20 Διαλέξεις σε Πολιτιστικούς Ομίλους,
Συλλόγους,Ιδρύματα, Φορείς και Κέντρα Πολιτισμού σε θέματα
τέχνης, παρουσιάσεις και εικαστικό σχολιασμό βιβλίων, εικαστική
κριτική ανάλυση στο καλλιτεχνικό έργο Ελλήνων και ξένων
καλλιτεχνών και Συλλογών Έργων Τέχνης.
Επιστημονικός Συνεργάτης στο :
-ΜΟΥΣΕΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΣΥΛΛΟΓΗΣ ΝΟΜΠΕΛ,
-ΔΙΕΘΝΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΘΕΛΟΝΤΙΣΜΟΥ,
-ΙΔΡΥΜΑ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ,
-Geo Routes Cultural Heritage Journeys Institute - Διεθνές τουριστικό πρόγραμμα,
-Μέλος του Δ.Σ. στην ΕΤΑΙΡΕΙΑ για το ΚΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΟΠΕΡΑΣ και της ΑΚΑΔΗΜΙΑΣ ΛΥΡΙΚΗΣ ΤΕΧΝΗΣ «ΜΑΡΙΑ ΚΑΛΛΑΣ».
Επιμελήθηκε και Οργάνωσε 45 εικαστικές εκθέσεις και εκδηλώσεις, ατομικές και ομαδικές, συνοδευτικά με κείμενα παρουσίασης και κριτικής, σε δημόσιους και ιδιωτικούς χώρους.
Εισηγήθηκε :
-Ιδέες φιλανθρωπικών εκδηλώσεων και Βραβεύτηκε από την ΕΔΡΑ-Ψυχοπαιδαγωγικά Κέντρα.
- Τη συμμετοχή εικαστικών καλλιτεχνών για την εκπροσώπηση της Ελλάδας σε διεθνείς εκθέσεις:
-«20η επέτειος της Πτώσης του Τείχους του Βερολίνου»-Ρώμη & Βερολίνο 2009,
-«Η τέχνη τιμά την Πριγκίπισσα Γκρέϊς Κέλλυ του Μονακό για την 30η επέτειο της απουσίας της»-Αθήνα & Μονακό 2012,
-«Τhe Art of Sport- OLYMPIADE 2012, Λονδίνο».
Υπό σχεδίαση τελεί η διερεύνηση δυνατοτήτων συνεργασίας με το Υπουργείο Εξωτερικών, στο πεδίο της Πολιτιστικής Διπλωματίας, αξιοποιώντας τους συγκοινωνιακούς φορείς για προγράμματα στοχευμένων δράσεων, πολιτιστικών και άλλων, ανταλλαγών.
