Για την έκθεσή της «Αδέξιες μοναξιές», χώρος τέχνης ΗΩΣ, Χέυδεν 38, Πλ. Βικτωρίας
Διάρκεια έκθεσης: έως 7-5-2022 Ώρες λειτουργίας: Καθημερινά 12.00-20.00 και Σάββατο 12.00-15.00 Στον ίδιο χώρο θα γίνει η παρουσίαση του βιβλίου της Χ. Σκεπετζή «Ομιλούσες σιωπές» των εκδόσεων 24 γράμματα, την Τετάρτη 4-5-2022 στις 19.00
Ποιο είναι το αντικείμενο της Έκθεσης;
Η Έκθεση πραγματεύεται υπαρξιακά ζητήματα της σύγχρονης κοινωνίας: την απομόνωση, τη μοναξιά, τη δυσπιστία, τον εγκλεισμό, είτε αυτός είναι άμεσα επιβαλλόμενος είτε όχι, καθώς και την αδράνεια και τη μη επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων. Εξ ου και ο τίτλος της έκθεσης «Αδέξιες Μοναξιές».
Πως οι “Αδέξιες μοναξιές” αναδεικνύονται στα έργα σας;
Τόσο τα ζωγραφικά έργα όσο και οι εγκαταστάσεις είναι ξεκάθαρα κοινωνιολογικού περιεχομένου. Η κοινωνιολογία και ο υπαρξισμός είναι οι εννοιολογικές “στρατηγικές” με τις οποίες στοχάζομαι και διερωτώμαι για το πλήθος. Το θέμα του πλήθους υπήρξε ιδιαίτερα προσφιλές για τους Ευρωπαίους καλλιτέχνες τουλάχιστον από το 1850 και μετά.
Η σκηνή πάνω στην οποία κινούνται τα υποκείμενα είναι εικονική και όχι πραγματική αλλά ως τέτοια είναι σημαντικότερη της πραγματικότητας, διότι καταδεικνύουν τις αρχές που κυβερνούν την πραγματικότητα στο ξεκίνημα του 21ου αιώνα. Η σκηνή αυτή διαμορφώνεται από τα μέσα μαζικής επικοινωνίας. Οι άνθρωποι μου, “συλλαμβάνονται” κατά τη ρέουσα στιγμή, καθώς πηγαίνουν στη δουλειά τους ή διευθετούν τις υποχρεώσεις τους, καθώς παίρνουν το τρένο ή επισκέπτονται το μουσείο, ακόμα και σε οικογενειακές ή κοινωνικές συνευρέσεις. Καμία επαφή όμως ή επικοινωνία δεν υπονοείται ανάμεσά τους.
Τα έργα, επιχειρούν έναν διάλογο (όχι επικοινωνιακό), ανάμεσα στην επίσημη καταγεγραμμένη στατική ιστορία και στην ανεπίσημη άγραφη κινούμενη ιστορία. Ανακαλύπτουμε σ’ αυτά, τη θεατρικότητα που δημιουργείται σε αφηγηματικά στοιχεία όταν αντιτίθενται ή διαλέγονται διαφορετικές χρονικές στιγμές. Η υποθετική κίνηση ανάμεσα στους σοβαροφανείς ρόλους που γίνονται για λίγο σκηνή θεάτρου, είναι ο πιθανός μίτος του λαβύρινθου, όπου το νήμα και ο μίτος δεν δίνονται στην είσοδο αλλά στην έξοδο.
Ο τίτλος της Έκθεσης είναι “Αδέξιες μοναξιές”, ενώ της ποιητικής σας συλλογή “Ομιλούσες σιωπές”. Ποια η σχέση τους;
Αξίζει να σημειώσουμε ότι την Τετάρτη 4 Μαΐου, στις 7:00 το απόγευμα, η ποιητική συλλογή «Ομιλούσες Σιωπές», Εκδόσεις 24 Γράμματα, θα παρουσιαστεί στον χώρο της εικαστικής Έκθεσης: Χέυδεν 38, Πλ. Βικτωρίας.
Όσον αφορά τη σχέση τους, θα ήθελα να πω ότι, στα τέλη της αρχαϊκής περιόδου, ο Σιμωνίδης ο Κείος διατύπωσε την άποψη πως «η ζωγραφική είναι ποίηση που σιωπά, ενώ η ποίηση ζωγραφική που μιλά». Αν ασπαστούμε αυτή τη θέση μπορούμε να κατανοήσουμε και τη σχέση του εικαστικού και του ποιητικού έργου. Αλληλοσυμπληρώνονται! Πόσες φορές άλλωστε δεν έχουμε ακούσει την έκφραση «μια εικόνα χίλιες λέξεις»; Επιπλέον, τα εικαστικά έργα μου είναι, στο μεγαλύτερό τους μέρος, γεννήματα της περιόδου της καραντίνας. Με υλικά από τσιγαρόκουτα, εφημερίδες, μικρά διάφανα κουτιά, σχέδια με μελάνι αλλά και χρώμα θίγουν ζητήματα όπως η απομόνωση και ο εγκλεισμός. Δημιουργούν συνειρμούς, σκέψεις, απορίες και εγείρουν ερωτήματα με τις επιδέξιες ή κραυγαλέες σιωπές τους. Η ποιητική συλλογή «Ομιλούσες Σιωπές» έρχεται να μας υπενθυμίσει αυτά που θα έπρεπε να είχαν ειπωθεί, τουλάχιστον, στις διαπροσωπικές μας σχέσεις.
Ποιος πιστεύετε ότι είναι ο ρόλος του καλλιτέχνη στην κοινωνία, ειδικά στις μέρες μας; Μπορεί η τέχνη να αποτελεί μια λύση στην κρίση;
Μια σημαντική παράμετρος της τέχνης, ως πνευματικού-κοινωνικού φαινομένου, είναι ο επικοινωνιακός της χαρακτήρας: ο καλλιτέχνης δημιουργεί με συγκεκριμένες προθέσεις, απευθυνόμενος σε ένα κοινό που είναι πρόθυμο και ικανό να συγκινηθεί και να κατανοήσει τα μηνύματα του. Τα ερωτήματα που προκύπτουν αφορούν τον ρόλο των προθέσεων του δημιουργού αλλά και της ανταπόκρισης του κοινού στην αξιολόγηση των καλλιτεχνικών έργων. Ο καλλιτέχνης λειτουργεί επηρεασμένος από το κοινωνικό, ιστορικό και πολιτισμικό πλαίσιο μέσα στο οποίο ζει και εργάζεται, αλλά και το έργο τέχνης έχει τη δυναμική να επηρεάσει την κοινωνική ομάδα προτείνοντας τρόπους σκέψης και καλλιεργώντας αξίες. Αντικείμενο κάθε εργασίας είναι οι δυνατότητες επίδρασης της τέχνης στην κοινωνία, στον βαθμό που τα έργα τέχνης λειτουργούν ως φορείς θεμελιωδών αξιών.
Ασφαλώς διερευνώνται οι αισθητικές, γνωστικές και ηθικές αξίες που υπάρχουν στο περιεχόμενο και τη μορφή των έργων προκαλώντας αισθητική εμπειρία με ευεργετικές (ή μη) επιπτώσεις για το άτομο και το κοινωνικό σύνολο: η ομορφιά, ως αμιγώς αισθητική αξία, συμβάλλει στην επίτευξη εσωτερικής ηρεμίας και ισορροπίας, ενώ η αισθητική γνώση διευρύνει τους πνευματικούς ορίζοντες και ανανεώνει τους τρόπους που βλέπουμε την πραγματικότητα. Αν και η τέχνη δεν προσφέρει επιστημονική παιδεία, μπορεί να συμβάλει - μέσα από την εύληπτη γλώσσα και την εικόνα - στην κατανόηση από το ευρύ κοινό δύσκολων επιστημονικών θεωριών. Έμφαση δίδεται στη φιλοσοφική παράδοση που συνδέει τέχνη και ηθική, ενώ διερευνώνται οι δυνατότητες διαμόρφωσης ή αποδυνάμωσης ηθικών αξιών μέσα από τα έργα τέχνης. Κατά την ταπεινή μου λοιπόν άποψη η τέχνη επιβάλλεται να είναι παρούσα, αντιστεκόμενη σε όλα τα άσχημα που η ζωή και οι κοινωνίες που ζούμε μας επιβάλλουν. Με όποια φωνή ομιλούσα ή μη, όλοι μαζί να είμαστε παρόντες.
Καλό θα ήταν να σταματήσουμε να λειτουργούμε ως μονάδες· εύπλαστοι και διαχειρίσιμοι. Οι μαζάνθρωποι, όπως τουλάχιστον τους λέω εγώ, νομίζουν ότι είναι κάτι με το να μισούν κάποιους άλλους αγνοώντας όπως είναι φυσικό, τη βασική αρχή της ανθρώπινης Ελευθερίας, ότι ελαχιστοποιούμε την πιθανότητα να είναι κάποιοι άλλοι κύριοί μας όσο εμείς έχουμε την αυταπάτη ότι είμαστε πάντοτε και αξιωματικά κύριοι όλων των σκέψεων και των πράξεων μας. Η ελευθερία απαιτεί ωστόσο μια αρκετά σύνθετη και επαγωγική σκέψη. Οι μαζάνθρωποι είναι ανίκανοι να αναπτύξουν μια τέτοια συνθετότητα. Γι αυτήν, δηλαδή την πλήρη ανικανότητα για σύνθετη σκέψη, έχουν φροντίσει προηγουμένως άλλοι μηχανισμοί υποδούλωσης.
Τι είναι αυτό που σας εμπνέει στην έννοια του πλήθους και των δημόσιων χώρων;
Πριν ξεκινήσω να ασχοληθώ με αυτό το θέμα, εκτός από τις βιωματικές μου στιγμές στις μεγάλες λεωφόρους, διάβασα κοινωνιολογικές έρευνες και παρακολούθησα σεμινάρια που είχαν αναφορές στο όλο θέμα. Το φαινόμενο της αλλοτρίωσης και της αποξένωσης στα μεγάλα αστικά κέντρα, με αφορμή τη σιωπή στο δημόσιο χώρο και την αναδίπλωση των ανθρώπων στα προσωπικά τους συμφέροντα, αποτελεί μια πληγή, που δύσκολα επουλώνεται. Η πόλη και ειδικότερα ο δημόσιος χώρος αποτελεί τη σκηνή όπου διαδραματίζονται οι κοινωνικές δραστηριότητες και αναδεικνύεται η συνθετότητά τους, η οποία δε μπορεί να προβλεφθεί και δεν εξαντλείται σε σχεδιαστικές προτάσεις ή μηχανιστικές προσεγγίσεις που λειτουργούν με σχέσεις αιτίου - αποτελέσματος. Η αποξένωση μοιάζει να είναι πλέον δεδομένη στη “σύγχρονη” ζωή. Επομένως είναι ιδιαιτέρως ανησυχητικό το φαινόμενο αυτό της αποξένωσης και για έναν καλλιτέχνη έχει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον η προσέγγισή του, όπως και για τους κοινωνιολόγους, ανθρωπολόγους, ψυχολόγους κ.λ.π.
Βλέπω ότι έχετε πάρει βραβεία στις Μπιενάλε του Μεξικού, της Αργεντινής και άλλα. Οι βραβεύσεις σας έχουν βοηθήσει στα έργα σας;
Τα βραβεία, για μένα, αποτελούν μια ηθική ανταμοιβή. Είναι αυτό που μου υπενθυμίζει, ότι αυτό που κάνω εγώ, η δουλειά μου, το έργο μου, έχει κοινωνικό αντίκρισμα. Όχι οικονομικό. Ηθικό! Αυτό έχει πολύ μεγάλη αξία.
Οι διεθνείς βραβεύσεις ανάμεσα σε καλλιτέχνες του κόσμου όπου ο διάλογος δια μέσου της τέχνης παίρνει άλλες διαστάσεις, αφού καλούνται να επικοινωνήσουν έργα και καλλιτέχνες από διαφορετικές κουλτούρες και πολιτισμούς, έχει εξαιρετική σημασία και μόνο ως συμμετοχή. Πόσο μάλλον όταν οι κριτικοί τέχνης θεωρήσουν την δουλειά σου άξια για επιβράβευση. Η βράβευση με βοηθά επίσης να γίνω πιο απαιτητική και πολύ πιο ουσιαστική.
Σας ευχαριστώ
