του Ν.Μιτζάλη, δρ.αρχιτεκτονικής ΕΜΠ. Η παρούσα προσεγμένη έκδοση είναι μια επιλεκτική συγκέντρωση κειμένων και ομιλιών του καταστασιακού/αναρχικού Miguel Amorós, την πρώτη δεκαετία του 2000, γύρω από την σύγχρονη πόλη.
Ο συγγραφέας, βασισμένος κυρίως στην ισπανική εμπειρία αναπτύσσει με σαφήνεια το πώς δομείται η ολοκληρωτική πόλη από τους εξουσιαστές εις βάρος της «πόλις» και της συλλογικότητας και υπέρ μιας συγκεκριμένης ελίτ που εκμεταλλεύεται ολιγοπωλιακά τους πόρους, τις αγορές και την εργασία υπερσυσσωρεύοντας πλούτο.
Όλα ξεκινούν από την αλλοίωση της πόλης, την εξαφάνιση του τόπου (σ.40) και την μετατροπή της σε ένα αστεακό συγκρότημα (σ.34) διαρκούς μεγέθυνσης όπου η γη ανήκει μονάχα σε όποιον την αξιοποιεί (σ.32).
Ο «ορθοπεδικός μηχανισμός» (σ.17) που εφαρμόζεται δημιουργεί πόλεις πάχυνσης όπου η ιεράρχηση χρησιμοποιεί το εκχυδαϊσμένο κτήριο – επώνυμο αρχιτεκτόνημα και κυρίως εμπορικό/βιομηχανικό προϊόν – ενάντια στην εξισωτική κοινωνία (σ.29). Ταυτοχρόνως εξαφανίζει τους δημόσιους χώρους επιτυγχάνοντας καλύτερη επιτήρηση όλων ανεξαιρέτως των πολιτών και αποφεύγοντας τις κοινωνικές συγκρούσεις, καθώς και προλεταριοποιεί το περιβάλλον (σ.41) σε συνάρτηση με τον πλήρη διαχωρισμό/απομόνωση των ατόμων (σ.54) που ηθελημένα πια στρέφονται στο ατομικό αδιαφορώντας για το συλλογικό.
Η κερδοφορία του οικονομικού συστήματος της ελίτ που διαμορφώνει την ολοκληρωτική πόλη βασίζεται όχι μόνο στην εμπορευματοποιημένη κατοικία αλλά κυρίως στην κυκλοφορία/κινητικότητα του πετρελαιοκίνητου αυτοκινήτου το οποίο είναι εκείνο που κάνει «βιώσιμη» την πόλη (βλ. εδώ συγκλίνουσες απόψεις του μαρξιστή Χάρβει).
Τι μπορεί να γίνει; Ο συγγραφέας το δηλώνει ξεκάθαρα: πάλη για την απελευθέρωση του αστεακού χώρου από τις επιταγές της αγοράς, επανατοπικοποίηση της παραγωγής, επαναοικειοποίηση των θεμελιωδών πόρων, επαναδημιουργία της δημόσιας ζωής. Η πάλη αυτή θα είναι η νέα πάλη των τάξεων (σ.37) ενάντια στην ανάπτυξη (θυμίζει Λατούς εδώ, βλ. αποανάπτυξη) και θα αξιώνει μια επιστροφή στην πόλη, στην αγορά, στη συνέλευση. Η πόλη πρέπει να γεννήσει έναν αέρα που θα καθιστά ελεύθερους τους ανθρώπους που θα τον αναπνέουν (σ.38).
Όλα τα παραπάνω φυσικά δεν μπορεί να επιτευχθούν χωρίς μια επανάσταση ενάντια στον κοινωνικό έλεγχο που πολλές φορές επιβάλλει η φυλακή, το εργοστάσιο, η οικογένεια, το συνδικάτο (σ.23) και στις καταπραϋντικές συμφωνίες των εξουσιαστών που εξαγνίζουν την σύγκρουση (σ.43). Μια επανάσταση-απότοκο επιμέρους μη εμπορευματικών ριζοσπαστικών εξεγέρσεων με προεξάρχουσα τακτική την κυκλοφορία των ιδεών, την προστασία της δημόσιας συζήτησης, την αποτελεσματική αλληλεγγύη, την διατήρηση της αξιοπρέπειας, την αποσκίρτηση από τον κόσμο του εμπορεύματος, την συντήρηση της μνήμης (σ.56).
Πολύ ενδιαφέρον το επίμετρο του Marcello Tari που παραθέτει την ιδιαίτερη εμπειρία των κατειλημμένων κοινωνικών κέντρων της γειτονικής Ιταλίας που μπόλιασαν με την αυτονομία τους τον αστικό χώρο με τόπους αντίστασης και ελπίδας συμπληρώνοντας την θεώρηση του Amoros και αποδεικνύοντας ότι τα λόγια μπορούν ορισμένες φορές να γίνουν έργα... αρκεί «οι άνθρωποι να φοβούνται λιγότερο να ζήσουν παρά να πεθάνουν».
Miguel Amorós, 2013, Η ολοκληρωτική πόλη, Εκδόσεις Ελευθεριακή Κουλτούρα, σσ.:77