Το κοσμογονικό σοκ της πρόσφατης πανδημίας κλόνισε το αυτάρεσκο αφήγημα του σύγχρονου ανθρώπου ως παντοδύναμου διαχειριστή του πλανήτη, ενώ έθεσε παράλληλα αμείλικτα ερωτήματα αναφορικά με την εγκυρότητα του υφιστάμενου μοντέλου διαβίωσης.
Ο σύγχρονος κόσμος φαίνεται ν’ ασφυκτιά και ν’ αναζητά εναλλακτικές προτάσεις για το μέλλον. Μάλιστα, όσοι προεξοφλούν το αναπόφευκτο των επερχόμενων αλλαγών, τολμούν ήδη να διεξάγουν μακροσκελείς συζητήσεις για την φυσιογνωμία αυτού του «θαυμαστού, καινούργιου κόσμου» που οραματίζονται, προσπαθώντας να περιγράψουν τις αρχές και την φιλοσοφία που θα πρέπει να διέπουν κάθε νέα πρωτοβουλία επανεκκίνησης έτσι ώστε ν’ αποφευχθούν οι αστοχίες του παρελθόντος που οδήγησαν στο σημερινό αδιέξοδο.
Ωστόσο, δεν είναι λίγοι κι εκείνοι που υποστηρίζουν πως για την επιτυχία αυτού του το τολμηρού εγχειρήματος είναι σημαντικό η πρωτοβουλία των κινήσεων να δοθεί σε όσους έως τώρα βρίσκονταν μακριά από τα κέντρα λήψης αποφάσεων και δεν βαρύνονται από τα λάθη του παρελθόντος. Ο κίνδυνος επιστροφής στις τραγικά αποτυχημένες νόρμες του παρελθόντος ή παρεκτροπής σε κόσμους δυστοπικούς, όπως ο «θαυμαστός καινούργιος κόσμος» του A. Huxley, ελλοχεύει. Ο ρόλος της τέχνης, ειδικότερα των νέων καλλιτεχνών, που διακρίνονται για την φρεσκάδα του βλέμματος και την αγνότητα των προθέσεών τους, θα πρέπει να είναι καίριος. Οι νέοι δημιουργοί εξορισμού δικαιούνται να έχουν λόγο σ’ αυτήν την προσπάθεια να γραφτεί ξανά το σενάριο της ανθρώπινης παρουσίας στον πλανήτη.
Υπό το πρίσμα αυτό, η έκθεση ζωγραφικής Here’s to a Brave New World, η οποία φιλοξενείται στην γκαλερί Arte Visione από 28 Ιανουαρίου έως 12 Φεβρουαρίου δεν θα μπορούσε να είναι πιο επίκαιρη. Η πρώτη ατομική έκθεση δυο νέων και πολλά υποσχόμενων καλλιτεχνών, του Γιώργου Παπασταθόπουλου και του Πάνου Καμπύλη, δεν θα μπορούσε να έρθει σε καλύτερη χρονική συγκυρία, αφού μπορεί ουσιαστικά να εκληφθεί ως η έμπρακτη απόδειξη της εγκυρότητας των ισχυρισμών όσων επιμένουν στην ανάγκη μας να εμπιστευθούμε την καθαρότητα του βλέμματος των νέων.
Ήδη με τον τίτλο της έκθεσής τους οι δυο πρωτοεμφανιζόμενοι καθιστούν σαφείς τις προθέσεις τους. Με την φράση αυτή έρχονται να υπενθυμίσουν, όλο σαρκασμό, κλείνοντας πονηρά το μάτι στον επισκέπτη, πως οι αγαθές προθέσεις δεν προεξοφλούν αναγκαστικά την ευτυχή κατάληξη κάθε προσπάθειας. Αντίθετα, θα πρέπει να τις συνοδεύει η ειλικρινής διάθεση αυτοκριτικής και γενναιότητα στην επανεξέταση των κακών κείμενων. Οι ίδιοι, οπλισμένοι με την ρομαντική ορμή που χαρακτηρίζει την ηλικία τους, δεν διστάζουν να επιδείξουν, μέσω των έργων αυτής της έκθεσης, μοναδική οξυδέρκεια και γνήσια διαισθητική αντίληψη. Οι συνθέσεις απεικονίζουν τον σύγχρονο άνθρωπο στην πραγματική του διάσταση, χωρίς ψεύτικους ηρωισμούς και ηθογραφικές καλλιγραφίες, έτσι όπως βιώνει την αδιέξοδη καθημερινότητα αλλοτρίωσης και απώλειας ταυτότητας. Μια προς μια, συνιστούν ψυχρές ακτινογραφίες της καθημερινότητας, κατακερματίζοντας «τις μεγάλες αφηγήσεις» που στήριξαν, σύμφωνα με τον François Lytotard, το σαθρό οικοδόμημα του μοντερνισμού. Έτσι, έχοντας επιλέξει συνειδητά να παρεκκλίνουν από τις εικονογραφικές συμβάσεις, οι Παπασταθόπουλος- Καμπύλης επικεντρώνονται στην αφήγηση στιγμιότυπων που συνήθως θεωρούνται δευτερεύοντα ή ακόμη και περιθωριακά, τα οποία συνήθως διαφεύγουν της προσοχής μας, τα οποία παρουσιάζονται με μια ειλικρινή ματιά γεμάτη φρεσκάδα , χωρίς όμως να συμβιβάζονται ως προς τον τόνο της σχεδόν βιτριολικής ειρωνείας που διακρίνει τη γραφή τους.
Αυτή η ιδιοσυγκρασιακή αντίληψη του κόσμου συνδυάζεται μ’ ένα εικαστικό αποτύπωμα βαθιά εξπρεσιονιστικό, ιδανικό για να μεταφέρει στον θεατή τον δυναμισμό που χαρακτηρίζει τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνονται και αντιδρούν απέναντι στις καταστάσεις που περιγράφουν και που στην ουσία έχουν οικειοποιηθεί, αποτελούν πλέον κομμάτι των προσωπικών τους βιωμάτων . Έτσι, για τον Πάνο Καμπύλη, το πινέλο μοιάζει συχνά να μετατρέπεται σε σμίλη που «σκάβει» τις μορφές πάνω στην εικονιστική επιφάνεια της σύνθεσης, συσσωρεύοντας κατά τόπους το υλικό με τέτοιο τρόπο που οι σιλουέτες καταλήγουν ν’ αναδύονται σχεδόν ανάγλυφες. Ο Γιώργος Παπασταθόπουλος μοιάζει περισσότερο εγκεφαλικός, προτιμώντας ν’ αντισταθμίσει την δυναμική ορμή της εξπρεσιονιστικής έκφρασης με μια πιο ραφιναρισμένη πινελιά που παραπέμπει σε μια παράλληλη πνευματικότητα η οποία συχνά συνδυάζεται με κάποιες σχεδόν μεταφυσικές αναφορές που φαίνεται να κρύβονται πίσω από τις λεπτομέρειες των έργων του. Έτσι, ο θεατής νιώθει συχνά πως βρίσκεται μπροστά σ’ ένα αίνιγμα, κάθε σύνθεση αποτελεί ένα διανοητικό παιχνίδι που χρήζει ερμηνείας, ενεργοποιώντας με τον τρόπο αυτό το αντανακλαστικό της διαδραστικότητας, ξεκινώντας έναν διάλογο.
Ωστόσο, ο βασικός πρωταγωνιστής στην δουλειά και των δυο δημιουργών δεν παύει να είναι το χρώμα, το οποίο καλείται ουσιαστικά ν’ ανασυνθέσει τα περιγράμματα που συχνά μοιάζουν να υποχωρούν υπό το βάρος της ορμής της πινελιάς που πηγάζει από την ανάγκη άμεσης, ανεπεξέργαστης έκφρασης. Στη συνέχεια παρεμβαίνει το προσωπικό όραμα καθενός, η αυτόνομη καλλιτεχνική φυσιογνωμία του, που φαίνεται τελικά τους κατευθύνει σε διαφορετικές ατραπούς παρόλο που αμφότεροι δουλεύουν με τα ίδια υλικά. Ο Γ.Παπασταθόπουλος επιλέγει πιο κολορίστικες συνθέσεις όπου τα χρώματα είναι πιο καθαρά, συχνά δομούν τους χώρους ή υπαγορεύουν την διάθεση και τον τόνο της σύνθεσης. Ο Π. Καμπύλης παραμένει σε σκοτεινότερους τόνους, χωρίς να θέλει να εκχωρήσει στο χρώμα την πρωτοκαθεδρία της σύνθεσης. Ωστόσο, δεν διστάζει να υιοθετήσει κατά τόπους μικρές εκρήξεις χρώματος, οι οποίες αρκούν για να δώσουν στις συνθέσεις του ένταση, προκαλώντας ευχάριστες ανατροπές που ενισχύουν τον εσωτερικό παλμό των έργων του.
Είναι πραγματικά εντυπωσιακό το μέγεθος της καλλιτεχνικής ολοκλήρωσης που αντικατοπτρίζεται στα έργα αυτής της έκθεσης, ειδικά αν αναλογιστεί κανείς το νεαρό της ηλικίας των καλλιτεχνών της. Στοιχειοθετεί, πέρα από κάθε αμφιβολία, τόσο μια εντυπωσιακή είσοδο στον καλλιτεχνικό στίβο όσο και μια βαριά παρακαταθήκη που δημιουργεί αυτομάτως αξιώσεις για μια εφάμιλλη μελλοντική πορεία. Ταυτόχρονα όμως αποτελεί και μια επίδειξη δυνάμεων από την νέα καλλιτεχνική γενιά που καλείται, πιο επιτακτικά από ποτέ, ν’ αναλάβει δράση η οποία δεν θα περιορίζεται απλώς στο πεδίο της καλλιτεχνικής δημιουργίας, αλλά θα επιφέρει δομικές ανακατατάξεις και αναφορικά με το μελλοντικό μοντέλο ζωής. Τα πρώτα δείγματα γραφής, αναμφισβήτητα μας γεμίζουν αισιοδοξία. Η πρόποση που μας απευθύνουν, μέσω των έργων, υπαινικτικά αλλά με αποφασιστικότητα, το επιβεβαιώνει εμφατικά και ανεπιφύλακτα μας γεμίζει προσμονή για το μέλλον: Στην υγεία του θαυμαστού, καινούργιου κόσμου!
Σωτηροπούλου Χριστίνα
Ιστορικός Τέχνης.
