Μια ελεύθερη κατάδυση στο ματωμένο παρελθόν της Ισπανίας.
Η νέα ταινία του Αλμοδόβαρ επιχειρεί μια περιήγηση στον γυναικείο ψυχισμό, την στιγμή που έρχεται αντιμέτωπος με το πολυδιάστατο ζήτημα της μητρότητας. Μια γυναίκα, από την μια, ως μάνα νιώθει ολοκληρωμένη, από την άλλη, από την στιγμή που αποφασίζει να γίνει μάνα μπορεί να νιώσει ημιτελής όταν θυσιάζει την επαγγελματική της εξέλιξη για την ανατροφή των παιδιών της.
Με αυτά τα δεδομένα, ξεκινά η συγκεκριμένη κινηματογραφική ιστορία που μπορεί να φαίνεται απλή και μονοσήμαντη, δεν είναι, όμως, με δεδομένο ότι το σύμπαν της θηλυκότητας παραμένει πάντα πολυπρισματικό με αδιερεύνητες πτυχές. Δύο μητέρες, άγαμες, θα βρεθούν στο ίδιο δωμάτιο του νοσοκομείου. Η μία ώριμη, περίπου 40, η άλλη σχεδόν έφηβη. Πρόκειται να γεννήσουν. Είναι ανύπαντρες μητέρες που η μία δέχεται την μητρότητα ως ευλογία, η άλλη ως απότομη εισβολή στην ζωή της. Η μητέρα, επίσης, της τελευταίας, της νεότερης, βλέπει να απειλούνται τα επαγγελματικά της σχέδια και η καριέρα της, αν αφοσιωθεί στο μεγάλωμα του παιδιού της κόρης της.
Οι δύο μητέρες, που εκπροσωπούν δυο παράλληλες, φαινομενικά ασύμβατες, ζωές, περιφέρονται σαν φαντάσματα στους διαδρόμους του νοσοκομείου, γνωρίζοντας ότι ουσιαστικά έχουν αποβάλει τον πατρικό ρόλο από την ζωή των παιδιών τους. Εκπροσωπούν δύο ακόμη μονογονεϊκές οικογένειες στους δαιδαλώδεις ιστούς των απρόσωπων κοινωνικών σχέσεων του σήμερα. Η έλευση της νέας ζωής δαιμονοποιείται από τους φόβους, ανασφάλειες, ανησυχίες για ένα ρευστό και αβέβαιο μέλλον. Κάπου εκεί, ο Αλμοδόβαρ περιπλέκει τα νήματα της ιστορίας καθώς με έναν ανορθόδοξο και μελλοντικά ανεξίτηλο για εκείνες τρόπο οι δύο γυναίκες θα ξανασυναντηθούν.
Η μεγαλύτερη αρετή της ταινίας, σε θεματικό επίπεδο, παρά το ότι στην πλοκή κινδυνεύει να διχοτομήσει τους αφηγηματικούς άξονες σε δύο ασύμβατες υποθέσεις, σαν να πρόκειται για δύο επιμέρους ανεξάρτητες ταινίες, είναι ότι εξιλεώνει όλες τις εσωτερικές ταλαντεύσεις μιας γυναίκας στην σημερινή εποχή της πνευματικής ναρκοθέτησης, της κρίσης των ανθρώπινων σχέσεων, των επιβεβλημένων πατριαρχικών μοντέλων και των αντροκρατούμενων στερεοτύπων.
Διδάσκει και κάτι πολύτιμο ακόμη: για την έσω εναρμόνιση απαιτείται η συμφιλίωση με το παρελθόν μας. Είναι ο μόνος τρόπος να επουλωθούν οι πληγές και να μπορέσει κανείς να κοιτάξει μπροστά. Το παρελθόν εδώ δεν είναι μόνο όσα έζησε κανείς αλλά, κυριολεκτικά, όσα δεν μπόρεσε ποτέ να ζήσει ούτε να φανταστεί. Συμβολοποιεί την τραυματική ιστορική μνήμη, τους μηχανισμούς καταστολής και τις μαζικές εκτελέσεις που έγιναν επί Φράνκο στην Ισπανία με τους 100.000 αγνοούμενους, μεταξύ των οποίων και ο προπάππος της ηρωίδας την οποία ενσαρκώνει η μούσα του Αλμοδόβαρ, Πενέλοπε Κρουζ. Η πρωταγωνίστρια απέκτησε το παιδί με κάποιον άντρα που μετείχε στην έρευνα για την ανεύρεση των σημείων ταφής του προγόνου της.
Δεν είναι τυχαίο, αν σκεφτεί κανείς το εξής: o Λόρκα στα θεατρικά του έργα, θύμα και αυτός του φασιστικού καθεστώτος του Φράνκο το 1936, καθιερώνει μια επιβεβλημένη εκ των συνθηκών μητριαρχία ως αντίδραση στα αντροκεντρικά–αυταρχικά εξουσιαστικά μοντέλα. Στην ίδια γραμμή στον Αλμοδόβαρ, η απουσία των αντρών στην εξελισσόμενη κοινωνική διαδικασία της μητρότητας υποδηλώνει το μόνιμο ψυχικό κενό των οικογενειών που μεγάλωσαν χωρίς πατέρα, γιατί δολοφονήθηκαν άδικα από τους φασίστες.
Ο σκηνοθέτης, με την ώριμη, γήινη και κατασταλαγμένη κινηματογραφική του οπτική, εκφράζει παράλληλα εδώ την πεποίθηση ότι κάθε γυναίκα στην εποχή μας θα βρει την δύναμη και απαντοχή να αντιμετωπίσει την αυταπάτη αποστεωμένων ρόλων στους οποίους την έχουν καταβαραθρώσει οι άκαμπτες κοινωνικές δομές του παρελθόντος. Η ελπίδα είναι ακόμη εκεί από την στιγμή που κάποιος θα βρει την δύναμη να ανακαλύψει τον αληθινό εαυτό του, αντιπαραθέτοντας στο βρικολάκιασμα του σκοτεινού απώτατου χτες την ίδια την ζωή του σήμερα στην ατέρμονη ροή της στο αύριο.
Δρ. Κοσμάς Κοψάρης, κριτικός κινηματογράφου.
