Χορός

Της Καβαζίδου Ελένης, Υπεύθυνης Ερευνητικού Τμήματος Πολιτιστικού Οργανισμού Μακεδονίας – Θράκης ΕΣΑΕΙ ΕΝ ΡΟΗ

Σύνοψη Βιογραφίας της Δόρας Στράτου (1903-1988)
Η Δόρα (Δωροθέα) Στράτου γεννήθηκε στις 18 Νοεμβρίου του 1903, στην Αθήνα. Ήταν μόνιμη κάτοικος Αθηνών (οδού Υπατίας, κοντά στην Πλάκα). Οι γονείς και συγγενείς της ήταν επιφανείς Έλληνες πολίτες: ο πατέρας της ήταν ο Νικόλαος Στράτος, δικηγόρος και σημαντικός πολιτικός με έντονη καριέρα που καθόρισε και τον τρόπο κατάληξής του (1922). Kαταγόταν από το Λουτρό της Αιτωλοακαρνανίας. Η μητέρα της ήταν η Μαρία Κορομηλά, κόρη του δραματικού συγγραφέα, δημοσιογράφου και εκδότη Δημητρίου Κορομηλά σημαντικού προσώπου για την ανέγερση του Εθνικού Θεάτρου. Μεταξύ των θεατρικών έργων του παππού της συγκαταλέγονται και τα θεατρικά αριστουργήματα «Ο αγαπητικός της βοσκοπούλας» & «Η τύχη της Μαρούλας».

Η Δόρα Στράτου μεγάλωσε στο μεγαλοαστικό περιβάλλον της Αθήνας των αρχών του αιώνα. Πήγαινε στους χορούς των ανακτόρων, μάθαινε ξένες γλώσσες και τραγούδι, μιλούσε γαλλικά και αγγλικά και έκανε παρέα με τους γόνους των ισχυρών οικογενειών. Διδάχθηκε πιάνο, τραγούδι, χορό και θέατρο. Στο πιάνο είχε δάσκαλο το Δημήτρη Μητρόπουλο (σημαντικός μουσικοσυνθέτης και μαέστρος με διεθνή καριέρα). Μεγάλωσε σε μεγαλοαστικό περιβάλλον με πολλές επιρροές από κλασσικά θεατρικά έργα αλλά και από τους μεγάλους χορούς των Ανακτόρων, Πρεσβειών κ.α.. Παρακολουθούσε εκατοντάδες θεατρικές παραστάσεις και συναυλίες εντός και εκτός Ελλάδος, ένα πάθος που διατήρησε σε όλη της τη ζωή.

Το 1922 η Δόρα υπέστη το ψυχικό τραύμα της εκτέλεσης του πατέρα της και του κοινωνικού υποβιβασμού. Μαζί με τη μητέρα της & τον μικρότερο αδελφό της Ανδρέα, έφυγαν από την Ελλάδα. Από μια πλούσια ζωή, βρέθηκαν απότομα στο κατώφλι της φτώχειας, εφόσον η περιουσία τους είχε δημευθεί. Εμεινε δέκα χρόνια στο εξωτερικό: Βερολίνο, Παρίσι, Νέα Υόρκη με την υποστήριξη της μητέρα της. Κατά τη δεκαετία αυτή, η Δόρα έκανε συμπληρωματικές σπουδές στο πιάνο, το τραγούδι, τον χορό και το θέατρο σε σχολές της Γερμανίας (Βερολίνο), Γαλλίας (Παρίσι) και των ΗΠΑ (Νέα Υόρκη). Επέστρεψε στην Ελλάδα το 1932 όπου έζησε και παρέμεινε στην Αθήνα για τον υπόλοιπο βίο της.

Ο αδελφός της Ανδρέας, έχοντας σπουδάσει νομική και με σημαντικό οικογενειακό ιστορικό στον χώρο της πολιτικής, αποφάσισε και κατάφερε να ασχοληθεί με την κοινωνικοπολιτική ζωή της Ελλάδας ως βουλευτής. Υπηρέτησε ως Υπουργός Εργασίας επί της πρωθυπουργίας Κωνσταντίνου Τσαλδάρη. Η Δόρα άρχισε να συναναστρέφεται με τη νέα γενιά πνευματικών ανθρώπων του Μεσοπολέμου. Συμμετείχε δυναμικά στο φιλανθρωπικό έργο της Αρχιεπισκοπής κατά τη διάρκεια της Κατοχής με σημαντική εθελοντική προσφορά στην υπηρεσία προστασίας στρατευομένων της Αρχιεπισκοπής Αθηνών, στη διαχείριση 120 εστιών παιδικών και φοιτητικών συσσιτίων του Εθνικού Οργανισμού Χριστιανικής Αλληλεγγύης. Το 1942 υποστήριξε τον Κάρολο Κουν στην ίδρυση του Θεάτρου Τέχνης βοηθώντας κυρίως στα διοικητικά θέματα.

Σε ηλικία 50 ετών ξεκίνησε με ορμή μια νέα ζωή δουλεύοντας εξαντλητικά. Οι αφορμές ήταν αρκετές: Το 1951 η Βασίλισσα Φρειδερίκη αναζήτησε άξιο λόγου χοροδιδασκαλείο των ελληνικών δημοτικών χορών στην Αθήνα, που όμως δεν υπήρχε. Η Δόρα Στράτου ανέλαβε τα ινία αυτού του έργου με ΄ένθερμο και ουσιαστικό υποστηρικτή τον Σοφοκλή Βενιζέλο (αντιπρόεδρο της Κυβέρνησης Πλαστήρα). Δεύτερη αφορμή στάθηκε μία συγκυριακή παρακολούθηση ζωνανής παράστασης του 100μελούς κρατικού φολκλορικού συγκροτήματος της Γιουγκοσλαβίας το 1952 στην Αθήνα. Η Δόρα είχε εντυπωσιαστεί όχι μόνο με το θέαμα αλλά και με τον σκοπό και τον τρόπο που επιτελούνταν η προβολή και προώθηση της παράδοσης αυτού του έθνους: το συγκρότημά τους περιόδευε σε διάφορες ξένες χώρες, προβάλοντας τους δημοτικούς τους χορούς, την παραδοσιακή τους μουσική και τις φορεσιές τους. Όλα αυτά την ενέπνευσαν για να κάνει κάτι παρόμοιο στον τόπο διαμονής και καταγωγής της, την Ελλάδα. «Θα ήταν κάτι το πρωτοφανές για την Ελλάδα». Παράλληλα, ενισχύεται και επιβεβαιώνεται αυτή η τάση δημιουργίας επαγγελματικού φολκλορικού συγκροτήματος και από τον ακαδημαϊκό κόσμο: Ο Γεώργιος Μέγας, καθηγητής Λαογραφίας της Φιλοδοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών πρότεινε τη δημιουργία εθνικού σγκροτήματος των Ελληνικών Παραδοσιακών Χορών για την διάσωση και διάδοση των ελληνικών χορών. Τα συγκροτήματα που δραστηριοποιούνταν τη δεκαετία του 1950 στη χώρα μας ήταν ερασιτεχνικά και ελάχιστα, με πρωτοπόρο το Λύκειο των Ελληνίδων, με 2-3 παραστάσεις τον χρόνο, συνήθως με φορεσιές Αμαλίας και σε περιορισμένο κοινό. Σκοπός τους ήταν κυρίως να ικανοποιήσουν τα μέλη του ίδιου του συγκροτήματος, κυρίως νεαρά κορίτσια αθηναϊκών οικογενειών.

Η Δόρα Στράτου, λοιπόν, με την υποστήριξη του Σοφοκλή Βενιζέλου ξεκίνησε να επενδύει πλέον αποκλειστικά τον χρόνο της στο όραμα πνευματικών ανθρώπων του τόπου της, που μόνο αυτή επί της ουσίας τόλμησε να το μετουσιώσει, να διαχειριστεί τις δυσκολίες και διλήμματα που θα απέρρεαν από αυτό και επί τέλους, να το κάνει πραγματικότητα. Η αρχική ιδέα ήταν να δημιουργηθεί ένα μόνιμο συγκρότημα, ικανό να δίνει καθημερινές παραστάσεις, να κάνει περιοδείες στο εξωτερικό, με μεγάλο ρεπερτόριο, με πλούσια ιματιοθήκη από όλη την Ελλάδα, και γενικά με ένα πρόγραμμα που να κερδίζει το θεατή. Ετσι, με αυτό το όραμα, το 1953 ιδρύθηκε το σωματείο "Ελληνικοί χοροί - Δόρα Στράτου". Το συγκρότημα ξεκίνησε να οργανώνεται άτυπα το 1952, ενώ έκανε το ντεμπούτο του στο Εθνικό Θέατρο Θεσσαλονίκης (09.01.1953) με την υποστήριξη του Φιλολογικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης ΤΕΧΝΗ και του νεοελληνιστή καθηγητή Λίνου Πολίτη. Εντός της ίδιας χρονιάς η παράσταση ταξίδεψε στην Κύπρο και επαναλήφθηκε στην Αθήνα. Οι πρώτες αυτές παραστάσεις ελληνικών λαϊκών χορών και τραγουδιών ήταν σε επίπεδο επαγγελματικών αξιώσεων. Τον ίδιο χρόνο η Δόρα Στράτου παρακίνησε και πέτυχε την ίδρυση κοινωφελούς σωματείου με την επωνυμία «Εταιρία Ελληνικών Λαϊκών Χορών και Τραγουδιού», του οποίου και ηγήθηκε. Το χορευτικό συγκρότημα της Εταιρίας αυτής έδωσε παραστάσεις σχεδόν σε όλες τις Ηπείρους, με 1ο σταθμό το 1953 στην Ολλανδία. Το 1954 παραχωρήθηκε από τον τότε Γενικό Διευθυντή της Υπηρεσίας Αρχαιοτήτων και Αναστηλώσεων του Υπουργείου Πολιτισμού, Γιάννη Παπαδημητρίου, το υπαίθριο αρχαίο θέατρο Ζέας (τ. Αρχαίο Θέατρο Πειραιώς) για να υλοποιούνται φολκλορικές παραστάσεις που διοργάνωνε το σωματείο "Ελληνικοί χοροί - Δόρα Στράτου". Η Δ. Στράτου και το επιτελείο της διαμόρφωσαν τον χώρο έτσι ώστε να εξυπηρετεί ως χορευτική σκηνή (με προσθήκη φυσικών δομικών υλικών και αντικειμένων όπως πάγκοι, σκαμνάκια, τάβλες, ξύλα κ.α.) φιλοξενώντας καθημερινές παραστάσεις του σωματείου «Ελληνικοί Χοροί – Δόρα Στράτου» σε όλη τη θερινή περίοδο έως και το 1964. Παράλληλα, από το 1963, επί της πρωθυπουργίας του Κωνσταντίνου Καραμανλή και δια της δικής του σχετικής παρέμβασης, κατασκευάστηκε ειδικά για το συγκρότημά της, ένα θέατρο στο Λόφο Φιλοπάππου με δημόσια επιδότηση και ιδιωτικές χορηγίες. Το 1965 με τη βοήθεια και συνεργασία του σκηνογράφου Σπύρου Βασιλείου ιδρύθηκε και επίσημα το Θέατρο Δόρας Στράτου στον χώρο του Φιλοπάππου με τη βοήθεια και συνεργασία του σκηνογράφου Σπύρου Βασιλείου.

Όλα αυτά τα χρόνια είχε συνδεθεί φιλικά και είχε βοηθήσει αμέτρητους ανερχόμενους καλλιτέχνες και διανοούμενους, πολλούς από τους οποίους τους πρότεινε να ενταχθούν στο επιτελείο της οι οποίοι και συνεργάσθηκαν, μεταξύ των οποίων ήταν οι: Σπύρος Βασιλείου, Μάνος Χατζιδάκις, Γιάννης Τσαρούχης, Φοίβος Ανωγειανάκης, Σίμων Καράς, Γιάννης Μόραλης, Οδυσσέας Ελύτης, ΝέστοραςΜάτσας, Αλέκος Λιδωρίκης, Δημήτρης Χορν, Δημήτρης Λουκάτος, Αγγελική Χατζημιχάλη, Τζίνα Μπαχάουερ.

Το 1967 η Δόρα συνελήφθη, διότι φιλοξένησε στο σπίτι της τον δημοσιογράφο Χρήστο Λαμπράκη. Στην υπόθεση αυτή αναμείχθηκε η Μελίνα Μερκούρη, η οποία έπαιξε καθοριστικό ρόλο για την αποφυλάκισή της με σχετική διαμαρτυρία από το εξωτερικό. Τον επόμενο χρόνο έλαβε επιχορήγηση από το Ιδρυμα Φορντ (1968-1972) που έδωσε σημαντική ώθηση για τη διευκόλυνση συστηματικής μελέτης εκτός Αθηνών, τον εμπλουτισμό του βεστιαρίου παραδοσιακών στολών και συλλογής κοσμημάτων/ εξαρτημάτων των κοστουμιών. Το 1983 αποσύρθηκε από την ενεργό της δράση για λόγους υγείας. Πέθανε τον Ιανουάριο του 1988. Κηδεύτηκε στο Α΄ Νεκροταφείο Αθηνών.

Κοινωνική Αναγνώριση
Η Δ. Στράτου διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στη διάσωση αξιόλογου πνευματικού έργου, εθνογραφικών δεδομένων και συγγραμάτων που σχετίζονται με τους Ελληνικούς Παραδοσιακούς Χορούς και το Ελληνικό Χορόδραμα, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στη ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ, τον ΠΟΝΤΟ και την ΚΡΗΤΗ. Η Δόρα Στράτου αφιέρωσε τη ζωή της στην τέχνη και την επιστήμη του Θεάτρου και του Χορού, κυρίως όμως ασχολήθηκε με το γνωστικό αντικείμενο του χορού συμβάλλοντας καθοριστικά στη διεύρυνσή του ως επαγγελματική ταυτότητα πέραν της καλλιτεχνικής. Βραβεύθηκε από την Ένωση Αμερικανικού Εκπαιδευτικού Θεάτρου (1967), την Ακαδημία Αθηνών (1974) και έλαβε Αργυρό Μετάλλιο από τον Όμιλο Ροταριανών (1975). Το 2019 απονεμήθηκε το Βραβείο ΤΕΡΨΙΧΟΡΗ (16η απονομή) στο Θέατρο Δόρα Στράτου, τιμής ένεκεν για την προσφορά της αείμνηστης Δόρας Στράτου στην ανάπτυξη της Ορχηστικής Τέχνης.

Συγγραφικό Έργο
Η Δ. Στράτου ξεκίνησε δειλά δειλά τα πρώτα της βήματα ως συγγραφέας, εκπονώντας συγκριτική μελέτη σύγχρονων λαογραφικών στοιχείων με αρχαία ελληνικά αγγεία, τοιχογραφίες και κείμενα. Έγραψε τρία βιβλία «Μια παράδοσις, μια περιπέτεια» (1963), «Οι λαϊκοί χοροί – ένας ζωντανός δεσμός με το παρελθόν» (1966) και «Ελληνικοί παραδοσιακοί χοροί» (1970) που μεταφράσθηκαν σε πολλές γλώσσες. Εξέδωσε μια από τις μεγαλύτερες στον κόσμο σειρές δημοτικής μουσικής: 45 δίσκους. Επίσης είχε παρουσιάσει τέσσερις εκθέσεις συγκριτικής φωτογραφίας στην Ελλάδα και εξωτερικό και μια μεγάλη σειρά δημοτικών τραγουδιών. Το Σουηδικό Μουσικό Λεξικό έχει αφιερώσει 4 σελίδες από τη διατριβή της Δ. Στράτου σχετικά με τα οινά στοιχεία και χαρακτηριστικά σύγχρονων λαογραφικών στοιχείων με αρχαία ελληνικά πολιτιστικά χαρακτηριστικά.

Το Κοινωνικό της Αποτύπωμα
Η κινητήρια δύναμη της Δόρας Στράτου ήταν η προσπάθεια και ο αγώνας της να επιβεβαιώσει και να τεκμηριώσει την ιστορική συνέχιση της αρχαίας, με τη Νέα και τη Σύγχρονη Ελλάδα. Το προσωπικό της στοίχημα, πιθανόν... να δικαιώσει το λαμπρό παρελθόν της οικογένειάς της ύστερα από τη θανατική ποινή και εκτέλεση του πατέρα της (πρώην Πρωθυπουργού) το 1922 που αποτέλεσε και τη μεγαλύτερη τραυματική εμπειρία στη ζωή της. Με διάφορες αφορμές, όπως αναφέρονται στη βιογραφία της, κατά την τριετία 1951-53 αρχίζουν οι άθλοι της και ο μεγάλος της αγώνας για τη διάσωση σημαντικών αποτυπωμάτων της πολιτιστικής μας κληρονομιάς (έγγραφα, μουσική, βιβλία, στολές, σημειώσεις και βίντεο με παραδοσιακούς χορούς).
Η Δ. Στράτου ακολούθησε επεκτατική πολιτική για να εδραιώσει ένα συγκρότημα «εθνικού χαρακτήρα»: προκειμένου να αξιοποιηθεί όλο το δυναμικό της ομάδας της και προς διάφορες κατευθύνσεις και ενδιαφέροντα σε βάθος χρόνου δημηιούργησε ένα «μικρό πολιτιστικό οικοσύστημα» με πυρήνα και άξονά του την «Ορχηστική Τέχνη» που θα έφερε ανάπτυξη προς πολλές κατευθύνσεις: ίδρυσε α) το σωμετείο «Ελληνικοί Χοροί – Δόρα Στράτου», την "Εταιρία Ελληνικών Λαϊκών Χορών και Τραγουδιού» το «Θέατρο Δόρα Στράτου» και το «Ζωντανό Μουσείο – Δόρα Στράτου» και ενεπλάκη σε συλλόγους και σωματεία παρεμφερούς ιδεολογικού πλαισίου και πολιτιστικής δραστηριότητας: ήταν ιδρυτικό μέλος του Θεάτρου Τέχνης και του Ελληνικού Κέντρου του Διεθνούς Ινστιτούτου Θεάτρου (Αντιπρόεδρος του κέντρου μέχρι το 1966) και μέλος του Διεθνούς Ινστιτούτου θεάτρου (1951-1966).
Ο στόχος της επιτεύχθη πολύ περισσότερο από αυτό που προφανώς αναμενόταν. Η συστηματικότητα, επιμονή και μεθοδικότητά της για την επίτευξη των στόχων της, οι οικογενειακές της καταβολές καθώς και η ανάπτυξη και αξιοποίηση του δικτύου γνωριμιών της ήταν τα βασικά δομικά συστατικά της επιτυχίας της. Πέραν τούτου, τα σηματνικά της επιτεύγματα ήταν κυρίως αποτέλεσμα της ηγετικής της φυσιογνωμίας και του ιδεολογικού της υποβάθρου, που αμοιβαία μοιράζονταν και αποδέχονταν πολλοί πνευματικοί άνθρωποι του τόπου μας.
Η Δ. Στράτου κατάφερε να κινητοποιήσει το ενδιαφέρον της Πολιτείας και ιδιωτών επιχειρηματιών. Με την οικονομική τους υποστήριξη πραγματοποίησε το όνειρό της, να σώσει από την λήθη τον γνήσιο ελληνικό χορό δημιουργώντας γι αυτόν ένα ζωντανό μουσείο, το οποίο αργότερα επεκτάθηκε και σε άλλες δραστηριότητες (ερευνητικές, κοινωνικές, καλλιτεχνικές). Πίστευε στη διατήρηση των χορών, ως απόδειξη της συνέχειας της ελληνικής φυλής. Τα σημαντικότερα επιτεύγματά της ως ηγέτης μίας συλλογικής ιδεολογικής «κίνησης» ήταν α) η «δύναμη» (ποσότητα/ποιότητα/πυκνότητα) καταγραφής και αποθησαύρισης πλήθους άγνωστων παραδοσιακών χορών, τραγουδιών, ενδυμασιών, μουσικών οργάνων και κοσμημάτων με τον πιο εργονομικό τρόπο, β) η αύξηση και διάδοση των χορευτικών σκηνών (Αρχαίο Θέατρο Πειραιά 1959 - 1964, Θέατρο Κήπου του Θησείου – 1964-65 , Θέατρο Δόρας Στράτου 1965-), γ) η διάδοση των παραδοσιακών χορών ως ένα καλλιτεχνικό θέαμα υψηλής αισθητικής, ανάγοντας τους παραδοσιακούς κοινωνικούς χορούς σε παραδοσιακούς καλλιτεχνικούς χορούς, δ) η έμφαση στο υπαίθριο θέαμα παρά στα θεάματα κλειστού χώρου, με θετικό αειφορικό αποτύπωμα και προστιθέμενη πολιτιστική αξία και ε) η στρατηγική πολιτική της να λειτουργεί αυτόνομα και σπειροειδώς τηω πολιτιστική αυτή εστία, διευκολύνοντας έτσι την εργονομία και επιτρέποντας την επιτάχυνση στην ανάπτυξη και παραγωγή έργου μέσω ενός εσωτερικού δικτύου φορέων και συλλόγων (φολκλορικό παραδοσιακό συγκρότημα, εργαστήρι χορού και μουσικής, θέατρο, μουσείο). Αυτή η διαρκής ανενέωση και αύξηση διαφοροποιημένων Διοικητικών Συμβουλίων, δέσμευε ολοένα και περισσότερους σημαντικούς ανθρώπους του τόπου σε έναν κοινό σκοπό με ενιαία αρχή, διαφορετικές όμως εκφάνσεις. Επίσης, συνέβαλε στην ενίσχυση και αναβάθμιση των χορευτικών εστιών και την ευγενή άμιλλα μεταξύ επιδέξιων χορευτών ελληνικών παραδοσιακών χορών, βασικό προστάδιο για την καλλιτεχνική δημιουργία και χορευτική έκφραση επί της παραδοσιακής νόρμας... Χορευτής και Δάσκαλος ήταν συχνά συνώνυμες λέξεις... ο χορευτής επιτρεπόταν να αναδείξει τη χορευτική επιδεξιότητά του και τις ιδιαίτερες φυσικές του ικανότητες, χωρίς να αλλοιώνει τον χαρακτήρα, το ύφος και το βηματολόγιο, παρά δημιουργώντας πιο σύνθετα σχήματα, μοτίβα και δρώμενα επί της βασικής φόρμας.
Ο όγκος των χορευτικών παραστάσεων (περίπου 4.500) και το πλήθος των θεατών (κατά προσέγγιση 2.500.000) αποτελούν έναν μεγάλο δείκτη της εμβέλειας και της σημαντικότητας των δραστηριοτήτων των φορέων που εκπροσωπούσε, καθώς και της ουσιαστικής και ανταποδοτικής εμπιστοσύνης των Ελλήνων επί των έργων της. Οι πολυάριθμες παραστάσεις στην Ευρώπη, την Αμερική, την Ινδία, το Κουβέιτ κ.α. με 350 παραστάσεις σε περίπου 21 σημαντικές πόλεις το κόσμου αποτελούν το πιο αξιοσήμαντο πεπραγμένο κοινοτικής ενδυνάμωσης και ενίσχυσης των σχέσεων των απόδημων ελλήνων. Πιθανόν, η Δόρα Στράτου και οι σύντεχνοι σύντροφοί της κληροδότησαν στους απόδημους Έλληνες τη συνήθεια να συναθροίζονται για να χορέψουν, να ψυχαγωγηθούν και να διασκεδάσουν. Δεν είναι τυχαίο, που σε μεγάλες κοινότητες απόδημων Ελλήνων κατά συνήθεια και παράδοση συντηρούνται σύλλογοι παραδοσιακών χορών παρά ομάδες θεατρικής τέχνης ή δράματος, ή μουσικής! Αρκεί να αναφέρουμε ότι αυτή η συνήθεια εκμάθησης παραδοσιακών χορών είναι ιδιαίτερα χαρακτηριστική για τις Ελληνικές Κοινότητες του εξωτερικού συγκριτικά με κύκλους αποδήμων άλλων εθνοτήτων...
Ιδιαίτερα αξιόλογη όμως ήταν και η καινοτόμος προσέγγιση της τέχνης του χορού, ως γνωστικό αντικείμενο με επιστημονικό, ιστορικό και κοινωνικό ενδιαφέρον. Η Δ. Στράτου προσπάθησε να προσεγγίσει τη «λαϊκή» ελληνική τέχνη του χορού σε σχέση με τις άλλες «λαϊκές» και «καλές» τέχνες και να αναδείξει την άρρηκτη σχέση του χορού με τη μουσική και το θέατρο... (τομέας παραστατικών τεχνών). Ο χορός μελετήθηκε από το επιτελείο της χορολογικά, κοινωνιολογικά και ιστορικά. Υποστηρίχθηκε η μοναδικότητα και ταυτότητα των Ελληνικών Χορών. Ο υλικός και έμψυχος θησαυρός του Θεάτρου Δόρας Στράτου συντελεί πλέον καθοριστικά στη διαμόρφωση μίας νέας κουλτούρας σχετικά με το Ελληνικό Χοροθέατρο, ιδιόμορφο, ιδιάζων, αρχαιο-ελληνικό! Αν στο αρχαίο δράμα ο χορός προδήλωνε ορχηστικά χαρακτηριστικά, οι ελληνικοί παραδοσιακοί χοροί έρχονται για να εμπλουτίσουν το κινησιολογικό ρεπερτόριο του Ελληνικού Χοροδράματος και του θεατρικού χορού και να αποτελέσουν πηγή έμπνευσης για τους νεώτερους χορογράφους και καλλιτέχνες του έντεχνου χορού που επιθυμούν να αναδείξουν μέσα από τα καλλιτεχνικά τους δημιουργήματα την ελληνική ταυτότητα. Προάγγελοι του θελήματος αυτού υπάρχουν: Κούλα Πράτσικα και Δόρα Στράτου υπό διαφορετικό πρίσμα και με διαφορετική αφετηρία, παραταύτα με σποραδικά τεμνόμενες ιστοριογραμμές... και πιθανές ταυτοσημίες στο μέλλον...
Τέλος, γύρω από όλη αυτήν τη θύελλα καινοτόμων προσεγγίσεων της τέχνης του χορού, αναδύθηκε ένας ισχυρός πυρήνας δημιουργικών ανθρώπων, των νεώτερων για να ερμηνεύσουν και να μαθητεύσουν στους γηραιότερους (εισπράττοντας Πρακτική Άσκηση και Επαγγελματική Σταδιοδρομία), οι «μεσαίας ζώνης» για να μελετήσουν νέες πτυχές και να ταξιδέψουν σε ποικιλότροπες ερευνητικές διαδρομές της τέχνης του χορού (κατοχυρώνοντας Καινοτομία και Επαγγελματικές Διακρίσεις), της μουσικής και του θεάτρου και οι γηραιότεροι, για να εποπτεύουν, καθοδηγούν και συμβουλεύουν τους ανερχόμενους των επόμενων γεννιών... (Έλεγχος Ποιότητας Έργου). Η εθελοντική προσφορά και κοινωνική αλληλεγγύη ήταν βασικές προϋποθέσεις για να αντέξει αυτή η ομάδα σε μεγάλες αντιξοότητες φθοράς και διαφθοράς από το χθες στο σήμερα. Το επιτελείο λοιπόν της Δ. Στράτου ήταν ένα κράμα ανθρώπινου δυναμικού με ισχυρούς κοινωνικούς δεσμούς και με έντονα καλλιτεχνικά, κοινωνιολογικά και ιστορικά αποτυπώματα. Οι διάδοχοί της αποδείχθηκαν ιδιαίτερα αξιόλογοι και αντάξιοι, επεκτείνοντας το έργο της σε διεθνές επίπεδο και με παγκόσμια κύρος.

Νέα Γενιά, Νέα Εποχή: Ποια ήταν η επόμενη μέρα;
Η Δ. Στράτου είχε την τύχη όχι μόνο να έχει γνώσεις και εμπειρίες σπάνιες και μοναδικές αλλά και να τις διαχειρίζεται δεξιοτεχνικά με εντιμότητα στον συνάνθρωπο και αξιοπρέπεια, διατηρώντας βέβαια πάντα το επιχειρηματικό της πνεύμα αχαλίνωτο.
Ως εκ τούτου, σοφά εποίησε και κληροδότησε το έργο της σε μία αξιοσήμαντη ομάδα επιστημόνων και καλλιτεχνών με επικεφαλή και διάδοχο στην ανώτερη διοικητική βαθμίδα τον ΑΛΚΗ ΡΑΦΤΗ, έναν λάτρη της Ορχηστικής Τέχνης και βιρτουόζο στη διοίκηση πολύ πιο σύνθετων μονάδων παραγωγής έργου από αυτές που κινούσαν τα νήματα του του Θεάτρου Δ. Στράτου, ώστε ξεκλείδωσε κάθε ερμητικά κλειστή και θωρακισμένη «πόρτα» εκτοπίζοντας ότι δυσοίωνο ή παραπλανητικό ακολούθησε...

Με την επίβλεψη του Αλκη Ράφτη εκπονούνται διδακτορικές διατριβές και μεταπτυχιακές μελέτες με θέματα σχετικά με τον χορό. Πολύ συχνά, φοιτητές ελληνικών και ξένων πανεπιστημίων που εκπονούν εργασίες, ζητούν βοήθεια στη μεθοδολογία, τη βιβλιογραφία και γενικά την πληροφόρηση. Ετσι, το Θέατρο με τις πολλαπλές δραστηριότητές του είναι το κεντρικό σημείο όπου συναντώνται όσοι αγαπούν τον ελληνικό χορό και όσοι προβληματίζονται μεθοδικά γι αυτόν.

Από τις παλιότερες επιτόπιες έρευνες που είχε κάνει η Δόρα Στράτου έχει συγκεντρωθεί πολύτιμο λαογραφικό υλικό σε φωτογραφίες, κινηματογραφήσεις, ηχογραφήσεις κλπ. Νέες έρευνες διεξάγονται με επιστημονική μεθοδολογία, τα δε αποτελέσματά τους δημοσιεύονται σε περιοδικά και συνέδρια στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Παράλληλα λειτουργεί η Ομάδα Ερευνας της Αρχαίας Ελληνικής Ορχησης με τα αντίστοιχα μαθήματα, διαλέξεις, σεμινάρια, εκθέσεις και δημοσιεύσεις.
Δραστηριότητες του Σωματείου ΕΛΛΗΝΙΚΟΙ ΧΟΡΟΙ – ΔΟΡΑ ΣΤΡΑΤΟΥ
• Μάιος – Σεπτέμβριος έκαστου έτους > παραστάσεις στο θέατρο Διλοπάππου (100 θέσεων)
• Συλλογή από 3000 αυθεντικές φορεσιές από όλες τις περιοχές της Ελλάδας
• Εργαστήριο για τη συντήρηση και αναπαραγωγή των στολών που διασώθηκαν
• Συγκρότημα από 100 περίπου χορευτές, οργανοπαίκτες και βοηθητικό προσωπικό
• Μαθήματα Ελληνικών Χορών σε αρχάριους και προχωρημένους
• Διαλέξεις, σεμινα΄ρια και μορφωτικά προγάμματα με θέματα σχετικά με τον Ελληνικό Χορό
• Εκδόσεις δίσκων και βιβλίων
• Βιβλιοθήκη, ταινιοθήκη και αρχείο στη διάθεση των ερευνητών

Συζήτηση
Τι εστί λοιπόν «Θέατρο Ελληνικών Χορών ΔΟΡΑ ΣΤΡΑΤΟΥ»; Ο θεσμικός πυρήνας διάφορων συλλόγων και φορέων, ένα συναπάντημα τοπικών, εθνικών και διεθνών κοινοτήτων με κοινούς στόχους, ένα κομμάτι του μωσαϊκού μίας πολιτιστικής αλυσίδας που προωθεί και προάγει τις λαϊκές τέχνες. Σε αυτήν την πολιτιστική εστία οι λαϊκές τέχνες αξιοποιούνται ως μέσον και εργαλείο για πολιτιστική αφύπνιση, μελέτη και αξιοποίηση της παράδοσης και κουλτούρας για την εκκίνηση και λειτουργία μίας αστείρευτης πηγής καλλιτεχνικής εντροπίας.... Στη μικρογραφία του και μικρόκοσμό του, το «Θέατρο Ελληνικών Χορών ΔΟΡΑ ΣΤΡΑΤΟΥ» είναι ένα εργαστήρι αφύπνισης του αρχαιοελληνικού πνεύματος με αξιόλογα παράγωγα, όπως: δημιουργία άρτιων καλλιτεχνικών, επιστημονικών έργων, έως και κοινωνιολογικών & ιστορικών αριστουργημάτων που πιθανόν να δώσουν πνοή στον κάθε επόμενο και που θα μνημονευθούν στο μέλλον... Εν κατακλείδι, είναι ιδιαίτερα δύσκολο να αναγνωρισθεί το μέγεθος και το εύρος της κοινωνικής αξίας αυτού του σώματος ανθρώπων και έργων τους. Ίσως, θα μπορούσε να υποστηριχθεί έως και ατέρμονο και ασύλληπτο το πολιτιστικό γίγνεσθαι του σωματείου αυτού στο χρονοθετημένο σήμερα καθώς βασίζεται στη δόμηση μίας ολόκληρης πολιτείας και πολιτισμού αιωνόβιου προορισμού. Ακόμη κι αν εικάζει ουτοπική αυτή η θεωρία, είναι βιώσιμη όσο και ο άνθρωπος. Το Σωματείο επιχορηγείται από το Υπουργείο Πολιτισμού και από τον Ελληνικό Οργανισμό Τουρισμού.
Κλείνοντας, αναφέρουμε λόγια της που με σοφία και πόνο ψυχής εποίησε:
«Πρέπει να αγαπάς τους ανθρώπους και να είσαι επιεικής γιατί λίγοι έχουν τη δύναμη να αντιδράσουν. Πρέπει να ξεψαχνίζεις ένα θέμα με πολλή σκέψη κακι υπομονή για να μην αδικήσεις. Πρέπει να κάνεις εκείνο που πιστεύεις σωστό, να παλέψεις για αυτό και να μη σε μέλει τι θα πει ο διπλανός σου!
 
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ [επιμέλεια: Θέατρο Ελληνικών Χορών ΔΟΡΑ ΣΤΡΑΤΟΥ]

Το ιστορικό σωματείο "Ελληνικοί Χοροί - "Δόρα Στράτου" που εκείνη ίδρυσε το 1953 διατηρεί αδιάκοπα τη λειτουργία του. Δεν πέρασε ούτε μία μέρα χωρίς να γίνει παράσταση ή πρόβα ή έρευνα ή μάθημα ή ηχογράφηση ή κάτι άλλο. Αυτό είναι το πνεύμα και ο ρυθμός αυτού του ιδρύματος: η ολοκληρωτική στράτευση ορισμένων ανθρώπων, των βασικών στελεχών. Και συγχρόνως η ολόψυχη, έμπρακτη συμπαράσταση από έναν άλλο, μεγάλο αριθμό ατόμων γύρω του.
Αυτά που μας χαρακτηρίζουν:
- πίστη στη μεγάλη χρηστική αξία της παράδοσης για τον σημερινό άνθρωπο
- ανάγκη για συνεχή δημιουργία, χωρίς νεωτερισμούς
υψηλό καλλιτεχνικό και επιστημονικό επίπεδο
- διεθνής πρωτοπορία
- σεμνότητα
- προσοχή στη λεπτομέρεια
- έμφαση στις ανθρώπινες σχέσεις.

Το Θέατρο έχει αναγνωριστεί παγκόσμια για την πρωτοπορία του και για το εύρος των δραστηριοτήτων του. Είναι ένα θέατρο διαφορετικό από τα άλλα θέατρα, ένα μουσικοχορευτικό συγκρότημα διαφορετικό από τα άλλα, ένας εκπαιδευτικός και ερευνητικός οργανισμός, και συγχρόνως ένα ιδιόμορφο μουσείο.

Μέλη του Σωματείου είναι επίλεκτα άτομα που με την επιστημονική, επαγγελματική ή άλλη τους ιδιότητα έχουν προσφέρει σημαντικές υπηρεσίες στο Σωματείο. Τα μέλη, όπως ο Πρόεδρος και όλα τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου, δεν αμείβονται για τις υπηρεσίες τους. Μεταξύ των μελών συγκαταλέγονται ερευνητές με ιδιαίτερο κύρος στον χώρο της μελέτης του παραδοσιακού πολιτισμού, στην πλειοψηφία τους καθηγητές ελληνικών και ξένων πανεπιστημίων. Το Σωματείο διοικείται από 7μελές διοικητικό συμβούλιο που εκλέγεται κάθε 3 χρόνια. Ο πρόεδρος του Δ.Σ. ασκεί την καθημερινή διοίκηση, εκπροσωπεί και δεσμεύει το Σωματείο.

Από το 1987 πρόεδρος του Δ.Σ. εκλέγεται ο Αλκης Ράφτης, απόφοιτος τεσσάρων πανεπιστημίων, που έχει διατελέσει καθηγητής του Πανεπιστημίου Πατρών και του Πανεπιστημίου των Παρισίων. Είναι πρόεδρος του Διεθνούς Συμβουλίου Χορού CID της UNESCO, της επίσημης οργάνωσης για όλα τα είδη χορού σε όλες τις χώρες του κόσμου. Μιλάει έξι γλώσσες και έχει δημοσιεύσει πάνω από 20 βιβλία και πολλά επιστημονικά άρθρα για τον χορό σε διάφορες γλώσσες. Αναγνωρίζεται διεθνώς σαν ένας από τους κορυφαίους ειδικούς στον χώρο της ιστορίας του χορού.

Η συλλογή φορεσιών

Η Δόρα Στράτου κατόρθωσε, αγοράζοντας συνεχώς επί 30 χρόνια παλιές φορεσιές από τα χωριά, να προικίσει το σωματείο με την μεγαλύτερη συλλογή της Ελλάδας: πάνω από 2.000 πλήρεις φορεσιές από όλες τις περιοχές, πολλά παραδοσιακά κοσμήματα, καθώς κι ένας μεγάλος αριθμός συναφών αντικειμένων (παραδοσιακά υποδήματα, μάσκες, σπαθιά, μαντίλια, κουδούνια κλπ.). Παλιές φορεσιές σαν κι αυτές δεν υπάρχουν πλέον στα χωριά, ούτε μπορούν να ξαναγίνουν γιατί έχουν χαθεί τα υλικά και οι τεχνίτες.

… αντίστοιχα προβλήματα συντήρησης και φύλαξης. Μερικές φορεσιές είναι πάρα πολύ βαριές, άλλες είναι κεντημένες με χρυσή κλωστή, και συνοδεύονται από παραδοσιακά κοσμήματα. Περίπου 1.000 φορεσιές φοριούνται στις παραστάσεις κάθε καλοκαίρι. Ειδικευμένο προσωπικό βοηθά τους χορευτές να ντυθούν σωστά και φροντίζει για την αντιμετώπιση των φθορών, την αποθήκευση, το καθάρισμα κλπ.

Οι χοροί και η μουσική

Ενα άλλο κατόρθωμα της Δόρας Στράτου ήταν ότι, σε μια εποχή όπου όλοι στην Ελλάδα και στο εξωτερικό έβρισκαν φυσικό να μαθαίνουν τους χορούς από κάποιον δάσκαλο - δηλαδή αλλοιωμένους - εκείνη έφερνε μέσα στο θέατρό της ομάδες χορευτών από τα χωριά. Εκείνοι παρουσίασαν στη σκηνή τους χορούς των παππούδων τους και τους έδειξαν στους χορευτές του συγκροτήματος, που έτσι τους χορεύουν μέχρι σήμερα. Η Στράτου ήταν η μόνη που έψαξε και βρήκε το πρωτότυπο, όταν όλοι οι άλλοι έψαχναν για χορογραφικές ιδέες στις παραστάσεις των ξένων συγκροτημάτων τύπου Μωυσέγιεφ.

Ετσι δημιουργήθηκε μια "σχολή" στην αντιμετώπιση του παραδοσιακού χορού, και το Θέατρο έγινε φυτώριο για αμέτρητους χορευτές που κατόπιν ανέλαβαν περιφερειακά συγκροτήματα και μεταλαμπάδευσαν την προσήλωση στην αρχική μορφή των χορών και στη σεμνή παρουσίασή τους.

Το ίδιο έγινε με τη μουσική. Το Θέατρο καλούσε τους καλύτερους οργανοπαίχτες από τα χωριά, που πολλοί έβγαιναν για πρώτη φορά από την περιοχή τους αλλά αναδείχτηκαν έτσι κι έμειναν στην Αθήνα. Οι περισσότεροι γνωστοί τραγουδιστές και οργανοπαίχτες που εμφανίζονται στη δισκογραφία δημοτικής μουσικής έχουν πρωτοεμφανιστεί στη "Δόρα Στράτου".

Αλλο καύχημα του συγκροτήματος είναι ότι δεν έχει ούτε δάσκαλο ούτε χορογράφο. Οι πραγματικοί δάσκαλοί του είναι οι παραδοσιακοί χορευτές που έδειξαν τους χορούς των παππούδων τους είτε στον τόπο τους είτε μέσα στο Θέατρο. Δεν υπάρχει μεγάλο χορευτικό συγκρότημα στον κόσμο με αυτό το χαρακτηριστικό. Οι χοροί παρουσιάζονται όπως χορεύτηκαν από τους φυσικούς φορείς τους, με ελάχιστες μόνο σκηνικές προσαρμογές. Οι νέοι χορευτές μαθαίνουν τους χορούς με τον παραδοσιακό τρόπο: αντιγράφουν το τοπικό ιδίωμα από πρωτοχορευτές του συγκροτήματος με πολύχρονη πείρα.

Στον ελληνικό παραδοσιακό χορό τα βήματα είναι σχετικά απλά, η ουσία βρίσκεται στο ύφος, το οποίο διαφέρει σημαντικά από τόπο σε τόπο και είναι δύσκολο να αποδοθεί. Ενας προικισμένος χορευτής πρέπει να χορέψει πολύ, με καλή μουσική και με χορευτές που κατέχουν το ύφος, για να εμποτιστεί με αυτό. Αυτός που σέρνει το χορό έχει τον πιο σημαντικό ρόλο γιατί βρίσκεται σε επαφή με τους οργανοπαίχτες κι ερμηνεύει το κομμάτι μεταδίδοντας στους άλλους το ιδιαίτερο χρώμα της εκτέλεσης.

Το θέατρο

Στο Λόφο Φιλοπάππου, μετά από εντολή τού τότε πρωθυπουργού Κωνσταντίνου Καραμανλή, διαμορφώθηκε ένα θέατρο ειδικά για τη "Δόρα Στράτου", ένα κηποθέατρο 860 θέσεων με μόνιμο σκηνικό του ζωγράφου Σπύρου Βασιλείου. Απέναντι από την Ακρόπολη, μέσα στα πεύκα, στο κέντρο της Αθήνας αλλά μακριά από τους θόρυβους της σύγχρονης πόλης, είναι ο ιδανικός χώρος για τη σκηνική παρουσίαση του πιο ελληνικού θεάματος. Η σκηνή είναι ιδιαίτερα μεγάλη ώστε να επιτρέπει την ανάπτυξη των χορών σε κύκλο, όπως γίνεται στις πλατείες των χωριών και στα πανηγύρια. Δίπλα στο θέατρο κατασκευάστηκε μια κλειστή αίθουσα για τις πρόβες και τα μαθήματα.

Το συγκρότημα

Το βασικό χορευτικό συγκρότημα αποτελείται από 50 χορευτές, 25 άντρες και 25 γυναίκες νεαρής ηλικίας. Επιπλέον συμμετέχουν χορευτές καταγόμενοι από ειδικές περιοχές, όπως η Κρήτη ή ο Πόντος, καθώς και χορευτές που μετακαλούνται από άλλες περιοχές. Το κυρίως μουσικό συγκρότημα αποτελείται από 15 οργανοπαίχτες και τραγουδιστές, όπου προστίθενται πάλι οι μετακαλούμενοι από ορισμένες περιοχές.

Πρόβες γίνονται καθημερινά πριν από την παράσταση επί 1 1/2 ώρα, πάντα μαζί με τους μουσικούς ώστε να διατηρείται η στενή σχέση μουσικού-χορευτή που χαρακτηρίζει τον παραδοσιακό χορό. Κάθε χρόνο υπάρχουν 10 περίπου κενές θέσεις από αποχωρήσεις χορευτών, για τις οποίες παρουσιάζονται δεκαπλάσιοι πεπειραμένοι χορευτές από όλη την Ελλάδα. Γίνεται σταδιακή επιλογή και μέχρι τον Μάιο έχει συμπληρωθεί το συγκρότημα. Ολοι προσφέρονται εθελοντικά, έχοντας κάποια πρωινή απασχόληση σαν βιοποριστικό επάγγελμα.

Υπάρχουν στελέχη που έχουν υπηρετήσει επί δεκαετίες το Θέατρο, με πρώτο έναν βιολιστή που δεν το άφησε επί 40 χρόνια. Αλλοι μεγάλωσαν μέσα σ' αυτό, εφόσον οι γονείς τους ήταν χορευτές ή μουσικοί της Δόρας Στράτου. Μερικοί χορευτές έχουν παντρευτεί μεταξύ τους και φέρνουν τα παιδιά τους εκεί, μια και η καθημερινή παρουσία εμπνέει την αφοσίωση και επιβάλλει έναν ιδιόμορφο τρόπο ζωής. Υπήρξε περίοδος όπου βρίσκονταν τρεις γενιές της ίδιας οικογένειας επί σκηνής – κάτι μοναδικό παγκόσμια!

Οι παραστάσεις

Η Δόρα Στράτου είχε στενές φιλικές σχέσεις με τους επιφανέστερους δημιουργούς και συνεργάστηκε μαζί τους για τη διαμόρφωση του θεάματος. Μερικοί από αυτούς: Μανόλης Ανδρόνικος, Φοίβος Ανωγειανάκης, Σπύρος Βασιλείου, Δέσπω Διαμαντίδου, Κωνσταντίνος Δοξιάδης, Μάρκος Δραγούμης, Σίμων Καράς, Κάρολος Κουν, Δημήτρης Λουκάτος, Δημήτρης Μητρόπουλος, Γιάννης Τσαρούχης, Αντώνης Φωκάς, Μάνος Χατζηδάκης, Αγγελική Χατζημιχάλη, Δημήτρης Χορν, Μαρία Κάλας. Σαν χορευτές πέρασαν από το συγκρότημα μεταξύ άλλων οι μετέπειτα σκηνοθέτες Κώστας Γαβράς και Κώστας Τσιάνος, η ενδυματολόγος Τατιάνα Γιανναρά και η λαογράφος Αλίκη Λάμπρου.

Εδωσε έμφαση στην ποιότητα - προσέχοντας την κάθε λεπτομέρεια με τον πιο σχολαστικό τρόπο - και στην πιστότητα, φροντίζοντας να μην απομακρυνθεί από το παραδοσιακό πρότυπο. Κατάλαβε ότι οι ελληνικοί χοροί διακρίνονται για την τελετουργικότητά τους και όχι για την κινησιακή τους θεαματικότητα. Αυτό είναι κάτι που λίγοι δάσκαλοι συγκροτημάτων έχουν καταλάβει, ακόμα και μετά από τόσα χρόνια.

Το μέγεθος του ρεπερτορίου είναι τεράστιο σε σύγκριση με κάθε άλλο συγκρότημα: μπορεί να παρουσιάσει 80 διαφορετικές περιοχές της Ελλάδας έχοντας για την κάθε περιοχή, χωριό ή νησί τη φορεσιά, τους χορούς και τη μουσική σε αυθεντική εκτέλεση. Το πρόγραμμα αλλάζει κάθε δύο εβδομάδες ώστε να παρουσιάζονται συνεχώς διαφορετικές περιοχές. Τον χειμώνα γίνονται εμφανίσεις στο εξωτερικό μετά από ειδική πρόσκληση (όχι σε φεστιβάλ) ή στην Ελλάδα.

Το συγκρότημα δίνει παράσταση κάθε μέρα από το τέλος Μαϊου μέχρι το τέλος Σεπτεμβρίου, περίπου 100 εμφανίσεις τον χρόνο. Μέχρι σήμερα έχουν δοθεί 7.000 παραστάσεις σε 22 χώρες, που τις έχουν παρακολουθήσει 3.000.000 θεατές. Είναι το μόνο θέατρο που έχει τιμηθεί με διακρίσεις όπως το Παγκόσμιο Βραβείο Θεάτρου και το βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών.

Η σχολή

Μια ακόμα μοναδικότητα του συγκροτήματος "Δόρα Στράτου" είναι ότι οι χορευτές του κάνουν πρόβα καθημερινά επί 4 μήνες συν μία φορά την εβδομάδα τους υπόλοιπους μήνες του χρόνου, και δίνουν παράσταση 5 ημέρες την εβδομάδα. Επί πλέον οι περισσότεροι διδάσκουν χορούς σε συνοικιακά συγκροτήματα. Ετσι χορεύουν πολλαπλάσιο χρόνο από οποιονδήποτε άλλον χορευτή δημοτικών χορών και μάλιστα με τις πιο υψηλές απαιτήσεις ποιότητας.

Για όσους θέλουν να μάθουν ελληνικούς χορούς προσφέρονται μαθήματα τη χειμερινή περίοδο για αρχάριους, προχωρημένους και παιδιά. Περίπου 30 τμήματα την εβδομάδα λειτουργούν από Οκτώβριο έως Ιούνιο. Η φοίτηση διαρκεί τρία χρόνια, μιάμιση ώρα την εβδομάδα. Συνολικά παρακολουθούν πάνω από 500 άτομα, κυρίως ενήλικες. Διδάσκουν οι πιο πεπειραμένοι χορευτές του συγκροτήματος, ενώ στους μαθητές δίνεται πλούσιο εκπαιδευτικό υλικό. Ειδικά σεμινάρια γίνονται για δασκάλους χορού ώστε να μεταδοθούν ειδικευμένες γνώσεις πάνω στην έρευνα, τη διδασκαλία και τη σκηνική παρουσίαση του δημοτικού χορού.

Τη χειμερινή περίοδο καλούνται ειδικοί για διαλέξεις με θέματα σχετικά με το χορό. Τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει πάνω από 400 τέτοιες διαλέξεις από ισάριθμους πανεπιστημιακούς, επιστήμονες, καλλιτέχνες και ερευνητές. Επίσης γίνονται χορευτικές βραδιές, καθώς και σεμινάρια όπου καλούνται κάτοικοι ενός χωριού για να παρουσιάσουν τη μουσική, τους χορούς, τη φορεσιά, τα έθιμα και γενικά τον τοπικό πολιτισμό στις ιδιομορφίες του.

Το καλοκαίρι γίνονται σεμινάρια για ξένους ερασιτέχνες και επαγγελματίες του χορού, στα αγγλικά. Το καθένα διαρκεί μια εβδομάδα, 4 ώρες κάθε απόγευμα, με ομιλίες και επισκέψεις σε λαογραφικά μουσεία το πρωί. Πρωτοχορευτές του συγκροτήματος καλούνται συχνά στο εξωτερικό για να διδάξουν σε ξένα συγκροτήματα.

Αρχεία και δημοσιεύσεις

Με τη κινηματογράφηση των τοπικών συγκροτημάτων που πέρασαν από το Θέατρο, αλλά και με πολλές επιτόπιες έρευνες στα χωριά, σχηματίστηκε ένα μοναδικό σε μέγεθος και σε αξία αρχείο. Με βάση το αρχείο αυτό ελέγχεται σήμερα η πιστότητα των χορών που παρουσιάζονται στις παραστάσεις, ώστε να μην αποκλίνουν από το πρωτότυπο. Το αρχείο συμπληρώνεται από μια βιβλιοθήκη με 10.000 βιβλία και άρθρα για τον χορό, την Εθνογραφία και άλλα συναφή θέματα.

Ενα εξίσου πλούσιο αρχείο διατηρείται για την παραδοσιακή μουσική. Από τις ηχογραφήσεις που έγιναν σε στούντιο έχει εκδοθεί η μεγαλύτερη σειρά που υπάρχει στην δισκογραφία δημοτικής μουσικής: 50 δίσκοι με τραγούδια και χορευτικά κομμάτια από όλες τις περιοχές της Ελλάδας. Εχουν επίσης εκδοθεί πάνω από 50 βιβλία σε διάφορες γλώσσες, προγράμματα, κάρτες και βιντεοκασέτες. Πρωτοπόρο διεθνώς και στα πολυμέσα, το θέατρο εξέδωσε σε CD-ROM την Εγκυκοπαίδεια της Ελληνικής Παραδοσιακής Φορεσιάς και μία σειρά 7 CD-ROM με 14.000 έργα τέχνης για τον χορό που εικονογραφούν την παγκόσμια ιστορία του.

Με επιχορήγηση από την Ευρωπαϊκή Ενωση και το Υπουργείο Πολιτισμού δημιούργησε και εμπλουτίζει συνεχώς τον Πανδέκτη του Ελληνικού Χορού, μια τεράστια τράπεζα πληροφοριών που μέρος της μπορεί κανείς να χρησιμοποιήσει στο πόρταλ www.dance-pandect.gr

Τα γραφεία, η ιματιοθήκη και τα αρχεία στεγάζονται σε ένα 5όροφο ιστορικό κτίριο στην Πλάκα, μαζί με το εκθετήριο, μια αίθουσα διαλέξεων και το εργαστήριο συντήρησης φορεσιών. Το κτίριο ήταν η κατοικία του διεθνούς φήμης άγγλου ιστορικού της Ελληνικής Επανάστασης George Finley. Στο ίδιο κτίριο εξυπηρετούνται τα μέλη του Διεθνούς Συμβουλίου Χορού CID UNESCO με χιλιάδες μέλη σε 170 χώρες. Μέλη του είναι οι σημαντικότεροι Ελληνες που ασχολούνται με το χορό, οι δε δραστηριότητές του (έκδοση περιοδικού, παροχή τεχνογνωσίας σε σχολές και ομάδες χορού κ.ά.) καλύπτουν όλη την χώρα και όλα τα είδη χορού.