Κυριάκος Ρόκος «Ποτέ μου δεν αμφισβήτησα κανένα μου έργο .Όλα γεννήθηκαν σε στιγμές έντονης ανάγκης και αποκαλύπτουν μια αλήθεια ανεξαρτήτου μεγέθους .»
Επιμέλεια Συνέντευξης Φλώρα Πελέκη
Tι να πρωτοπεί κανείς για τον Κυριάκο Ρόκο. Για τον Ηπειρώτη γλύπτη του οποίου τα γλυπτά κοσμούν ιδιωτικές συλλογές αλλά και δημόσιους χώρους σε Ελλάδα και εξωτερικό. Είναι ένας ο ανήσυχος εργάτης της τέχνης. Γεννήθηκε στα Γιάννενα με καταγωγή από το Μέτσοβο. Τελείωσε την Σχολή Καλλών Τεχνών της Αθήνας και με υποτροφία έφυγε για Παρίσι. Φοίτησε δίπλα στον Γιάννη Παππά, τον Σεζάρ και τον Κουλεντιανό. Πρωτοστάτησε για το δικαίωμα των καλλιτεχνών στην ασφάλιση και σε ένα καλύτερο μέλλον. Ανήσυχος πάντα, συμμετείχε σε όλα τα συμπόσια γλυπτικής στην Ελλάδα. Πρόσφατα ένα ακόμα βραβείο προστέθηκε στην συλλογή του. Αυτό της Ακαδημίας Αθηνών με τίτλο «Βραβείο Γραμμάτων και Καλλών Τεχνών», ένα βραβείο που επισφράγισε την προσφορά του στην τέχνη. Αυτή ήταν και η αφορμή για αυτή την σύντομη κουβέντα.
Αρχικά να πω ότι είμαι πολύ χαρούμενη για την συνέντευξη αυτή και να σας συγχαρώ για το έργο σας. Αφορμή αυτής της κουβέντας ήταν η βράβευση σας από την Ακαδημία Αθηνών με το βραβείο «Γραμμάτων και Καλλών Τεχνών». Ένα από τα πολλά βραβεία που έχετε λάβει. Το κάθε βραβείο έχει διαφορετική αξία για σας ή είναι απλά ένας τρόπος επιβράβευσης της δουλειάς σας;
Και απ' τη μεριά μου, κυρία Πελέκη, χαίρομαι πού μας δίνεται η ευκαιρία να πούμε δυό λόγια μ' αφορμή αυτού του γεγονότος . Για μένα όλα τα βραβεία έχουν την ίδια γεύση αρκεί να δίνονται δίκαια γιά ωραίους σκοπούς και από άξιους ανθρώπους .
Το τόσο σημαντικό βραβείο ήρθε την χρονική περίοδο που στο Μέτσοβο, στην Πινακοθήκη Ε. Αβέρωφ παρουσιάζετε μία έκθεση με έργα δικά σας αλλά και της σπουδαίας χαράκτριας Ρουμπίνας Σαρελάκου. Όντας το Μέτσοβο τόπος καταγωγής σας και η Ρουμπίνα Σαρελάκου ο άνθρωπος που πορεύεστε μαζί τόσο στην τέχνη όσο και στην ζωή η συγκεκριμένη έκθεση μοιάζει να έχει άλλη βαρύτητα. Θα θέλατε να μας πείτε πως ξεκίνησε η ιδέα για αυτή την έκθεση και μέχρι πότε μπορούμε να την επισκεφτούμε;
Η έκθεση αυτή , δεν είναι η πραγμάτωση κάποιας ιδέας, πού είχα με την σύντροφό μου Ρουμπίνα . Για μένα ήταν αυτονόητο , σαν Ηπειρώτης και μάλιστα Μετσοβίτης, από πατέρα, να θέλω να αφήσω κάποιο σημάδι του περάσματός μου η καλύτερα κάτι, σάν ένα ευχαριστώ στη ζωή πού ‘χα την τύχη να γεννηθώ σ' αυτό τον τόπο .Έτσι αποφασίσαμε με την Ρουμπίνα να προσφέρουμε , στην Πινακοθήκη ΑΒΕΡΩΦ του ΜΕΤΣΟΒΟΥ , ένα μικρό μέρος της ψυχή μας πού στα μάτια τού θεατή θα φαντάζει απ' τη μιά μεριά σαν ντοκουμέντα περίεργων στιγμών και απ' την άλλη ασπρόμαυρες αναμνήσεις όμορφων εποχών. Έτσι δημιουργήθηκε αυτή η έκθεση πού ξεκίνησε το Σεπτέμβρη του 2022 και κλείνει στις 16 Γενάρη του 2023 .
Όπως βλέπουμε μέσα από τα έργα σας επίκεντρο στην τέχνη σας είναι ο άνθρωπος και η κοινωνία στην οποία ζει. Εσείς έχετε γεννηθεί και μεγαλώσει στα Γιάννενα σε μία εποχή δύσκολη και σκοτεινή παρόλα αυτά από μικρός έχετε πει ότι είχατε μία κλήση στην τέχνη. Θεωρείτε ότι η τέχνη ανθίζει περισσότερο σε δύσκολους καιρούς ή πάντα βρίσκει τον χώρο της;
Γιά να κάνει κανείς Τέχνη ,δεν περιμένεις δύσκολους καιρούς. Σημασία έχει να θέλεις να μιλήσεις με τον τρόπο σου, με την δικιά σου φωνή κι όχι με την δανική για να ‘σαι ο πρώτος του χωριού σου. Απ' αυτές τις φωνές έχει γιομίσει ο τόπος Όμως μ' όλους τους καιρούς, δύσκολους η εύκολους , Τέχνη δεν γίνεται δίχως πόνο ιδρώτα και δάκρυα αν θέλεις να ‘σαι αληθινός .
Φύγατε από τα Γιάννενα και ήρθατε στην Αθήνα όπου μπήκατε στην Σχολή Καλλών Τεχνών και αποφοιτήσατε πρώτος με μία υποτροφία για το Παρίσι. Είχατε για δάσκαλους τον Γιάννη Παππά, τον Αντώνη Σόχο και Μιχάλη Τόμπρο. Ενώ σπουδάσατε στο εργαστήρι του γλύπτη Σεζάρ και δουλέψατε και σαν βοηθός του Κώστα Κουλεντιανού. Ποιος όμως από όλους αυτούς τους σπουδαίους καλλιτέχνες σας έχει επηρεάσει περισσότερο;
Ναι δάσκαλός μου ήταν ο Γιάννης ΠΑΠΠΑΣ . Ο ΣΩΧΟΣ και ο ΤΟΜΠΡΟΣ υπήρξαν οι εξεταστές μου για να πάρω την υποτροφία για το Παρίσι απ' την Ακαδημία Αθηνών. Απ' τον καθένα κατάφερα να πάρω κάτι πέρα απ' τα εργαλεία της δουλειάς για να μπορώ να μιλάω ελεύθερα που μου δίδαξε ο Γιάννης ΠΑΠΠΑΣ. ,Εντυπωσιάστηκα απ' το ανοιχτό πνεύμα των γερόντων γλυπτών ΣΩΧΟΥ και ΤΟΜΠΡΟΥ. Την αγωνία του ΣΕΖΑΡ μη χάσει την ''πρωτοπορία '' και απ' τον ΚΟΥΛΕΝΤΙΑΝΟ τις φράσεις ''να σέβεσαι το υλικό σου'' και ότι '' ο γλύπτης είναι πρώτα εργάτης και ύστερα καλλιτέχνης ''
" Ο Άνθρωπος Φελός", γύψος , φωτ. Στέφανος Ρόκος
Υλικό. Έχετε δουλέψει πολλά διαφορετικά ήδη υλικών. Από πολύ σκληρά πετρώματα, μέχρι γύψο και ξύλο. Τι είναι αυτό που σας κάνει να επιλέξετε το υλικό που θα δουλέψετε στο κάθε έργο;
Το υλικό που θα δουλέψω , το επιλέγει η ανάγκη του να πω κάτι .
H τέχνη πάντα αμφισβητείται το ίδιο και ο καλλιτέχνης. Εσείς αμφισβητείτε ποτέ τα έργα σας ή πλέον είστε σίγουρος για ότι κάνετε;
Ποτέ μου δεν αμφισβήτησα κανένα μου έργο .Όλα γεννήθηκαν σε στιγμές έντονης ανάγκης και αποκαλύπτουν μια αλήθεια ανεξαρτήτου μεγέθους .
Πέρα όμως από σημαντικά γλυπτά πολλά εκ των οποίων κοσμούν δημόσιους χώρους σε Ελλάδα και εξωτερικό έχετε εκδώσει και κάποια πολύ ενδιαφέροντα βιβλία. Βιβλία τα οποία μας βάζουν στον κόσμο σας, δίνοντας μας την ευκαιρία να μάθουμε πως σκέφτεστε και πως δημιουργείτε. Μας κάνουν να κρυφακούσουμε την συζήτηση σας με το υλικό. Σπάνιο ένας καλλιτέχνης να δημοσιεύει τις στιγμές αυτές. Εσάς όμως τι σας έκανε να τις γράψετε και να τις δημοσιοποιήσετε;
Αισθάνομαι σαν ένα παραφορτωμένο αερόστατο . Συμβαίνουν ένα σωρό γεγονότα εντός μας και εκτός μας πού ‘χουν ανάγκη να αποτυπωθούν κάπου .Είναι ανταποκρίσεις από εμπόλεμες ζώνες.
Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα βιβλία σας κατά την γνώμη μου είναι το «Αποτυπώματα 1967- 1975» το οποίο επανακυκλοφορεί πλέον. Είναι ένα πολιτικό κόμικ, το πρώτο για την Ελλάδα, το οποίο δεν σατιρίζει απλά την χούντα των συνταγματαρχών αλλά είναι και καταγγελτικό ταυτόχρονα. Τι ήταν αυτό που σας ώθησε στην επανέκδοση του;
Προσωπικά δεν με ώθησε κάτι για την επανέκδοση των ''Αποτυπωμάτων1967-1975'' ,όσο και αν το ήθελα .Τελικά ,ήταν μια πρωτοβουλία των εκδόσεων ''ΣΤΕΡΕΩΜΑ'' πού την αποδέχτηκα με χαρά. Βέβαια η ανταπόκριση απ' το κοινό μού δώσε να καταλάβω ότι ακόμα δεν ξεχνάμε .
Το 1985 γράψατε μία επιστολή στην οποία απευθυνόσασταν στον Πρωθυπουργό και στην τότε Υπ. Πολιτισμού και η οποία δημοσιεύθηκε και στις εφημερίδες της εποχής. Στην επιστολή αυτή αναφερθήκατε στα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι καλλιτέχνες όντας ανασφάλιστοι. Σήμερα αρκετά χρόνια αργότερα πως τα βλέπετε τα πράγματα; Τότε μιλούσατε για υποβάθμιση των καλλιτεχνών σήμερα τι θέση έχουν στην κοινωνία;
Δεν έχει αλλάξει απολύτως τίποτε η καλύτερα, μπορώ να πω με βεβαιότητα ,ότι πήγαμε απ' το κακό στο χειρότερο ,με νομοθετικά διατάγματα διά της πονηράς οδού ! ΟΙ Έλληνες καλλιτέχνες εξακολουθούν να ‘ναι ανασφάλιστοι, για να γίνει επιτέλους πραγμάτωση του ευγενικού ρητού ''οι καλλιτέχνες πεθαίνουν στη ψάθα'' Πολλά συγχαρητήρια στις κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ του ΣΥΡΙΖΑ και της απερίγραπτης ΝΔ . Εύχομαι να καταλάβουν όσο ποιο γρήγορα γίνεται πώς όταν αυτοί θα ‘χουν εξαφανιστεί στο διάστημα , η Τέχνη θα εξακολουθεί να εξιστορεί τα ανομήματά τους προς ''Γνώση και Συμμόρφωση '' των μελλούμενων μνηστήρων της εξουσίας .Κάθε είδους εξουσίας . Τους καημένους, γι' αυτό κάνουν τ' αδύνατα δυνατά για να κοπεί η Τέχνη απ' τη ρίζα της !
Είστε μία καλλιτεχνική οικογένεια. Η σύντροφος σας Ρουμπίνα Σαρελάκου είναι ζωγράφος και χαράκτρια ενώ και οι γιοι σας έχουν ακολουθήσει τα βήματα σας. Πως είναι ένα σπίτι με τόσους καλλιτέχνες; Τελικά ισχύει που λένε ότι οι καλλιτέχνες μόνο μεταξύ τους μπορούν να συνυπάρχουν;
Δεν ακολουθούν τα βήματά μας . Ο καθένας έχει τον δικό του βηματισμό .Όσο για το δεύτερο, προσωπικά πιστεύω ότι δεν ισχύει. Οι καλλιτέχνες μπορούν να συνυπάρχουν και με άλλους ,αρκεί να μη νομίζουν ότι κάποιοι είναι ...Αυτό ισχύει και για τις δυο πλευρές ......
Τέλος θα ήθελα να σας ρωτήσω αν ένας καλλιτέχνης βγαίνει ποτέ πραγματικά σε σύνταξη και αν ακόμα και μετά από τόσα δημιουργικά χρόνια υπάρχουν στόχοι που δεν έχετε πραγματοποιήσει.
Για ποια σύνταξη μιλάμε; Ξέρετε καλλιτέχνες που να παίρνουν σύνταξη ; Από τα εφτά χιλιάδες μέλη του ΕΙΚΑΣΤΙΚΟΥ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟΥ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ , περίπου τα δυόμιση κάπου είναι διορισμένοι και θα πάρουν ,όσο αντέξουν! Οι υπόλοιποι τι γίνονται δουλεύοντας ,στην Τέχνη τους, δεκαπέντε με δεκαοχτώ ώρες σχεδόν καθημερινά ; Χτες ξαναφέραν στο προσκήνιο την ΤΕΧΝΗ γιατί σε δυο -τρείς μήνες έχουμε εκλογές ! --- Ξαναγυρίζουν στη θέση τους τα κλεμμένα ΓΛΥΠΤΑ ΤΗΣ ΑΚΡΟΠΟΛΗΣ ! Ξέρετε κάποια έργα που έφτιαξαν ,κάποιοι πεθαμένοι γλύπτες ! (είναι δυνατόν να 'γίναν μόνα τους ;)
Λυπάμαι την Ελληνική εξουσία που λίγο πριν το τέλος της, χρησιμοποιεί οποιαδήποτε μορφή ΤΕΧΝΗΣ για να ρίξει στάχτη στα μάτια μας, αγνοώντας τους δημιουργούς της .
2008, Συμπόσιο Γλυπτικής στην Άνοιξη- Αττικής, Προσωπικό Αρχείο Κ. Ρόκου
http://kyriakosrokos.blogspot.gr/
